قرابت قرآن و نهج‌البلاغه در بيان اوصاف پيامبر اكرم (ص)

Affinity of Qur’an & Nahj al-Balagha in describing the characteristics of the Prophet Mohammad (PBUH)

چكيده ارتباط مستمر حضرت علي (ع) با قرآن و حضور ايشان در خانه وحي و ارتباط با منبع آن، سبب اثرپذيري نهج‌البلاغه از قرآن كريم شده است. اين اثرپذيري، گذشته از حوزه لفظي در حوزه معنايي نيز قابل مشاهده است. بنابراين، منظور از اثرپذيري تنها استناد به آيات و يا الفاظ قرآني نيست، اگرچه آن هم مطلب مهمي است؛ بلكه اين كتاب از نظر معنايي، در همه موارد از كلام الهي مدد گرفته و امكان تطبيق در موضوعات مختلف برايش فراهم است. ارتباط دوسويه قرآن و امام (ع)، از سويي اثرپذيري نهج‌البلاغه از قرآن را درپي داشته است و از سوي ديگر كلام امام (ع) در بسياري موارد تفسير قرآن است. به عبارتي ديگر، نهج‌البلاغه به تبيين مجملات و تفسير آيات قرآن پرداخته است كه با توجه به ايجاز قرآن مي‌تواند در شناخت بهتر آن نقش مهمي داشته باشد؛ براي مثال وقتي خداوند رسول اكرم (ص) را اسوه نيكو معرفي مي‌كند، حضرت علي (ع) با استفاده از الفاظ مساوي يا مشابه با واژه قرآن به بيان مطلب قرآن مي‌پردازد و با ذكر دلايل و شواهد مختلف از نحوه زندگي و روش پيامبر (ص) آيه را تبيين و تفسير مي‌كند. گذشته از اسوه‌بودن پيامبر (ص)، تلاش براي هدايت مردم، امانتداري و پاكي اجداد و اعقاب ازجمله اوصاف پيامبر (ص) است كه قرآن و نهج‌البلاغه در بيان آن نزديكي خاصي دارند. اين پژوهش نيز به تطبيق معنايي قرآن و نهج‌البلاغه در بيان آن‌ها مي‌پردازد. كليد‌واژه‌ها: قرآن، نهج‌البلاغه، اوصاف پيامبر (ص)، تطبيق معنا، اسوه‌بودن پيامبر (ص).

Abstract Continuous association of Hazrat Ali (PBUH) with Qur’an and his presence in the house of revelation and his communication with the source of revelation are the grounds for Qur’an’s impact on Nahj al-balagha. Aside from its citing Quranic verses throughout the book, nahj al-balagha is semantically influenced by Qur’an, benefitting from Quranic teachings in all its themes, therefore providing the possibility to match various topics in one with that in the other. furthermore Nahj al-balagha, in many cases, can be considered an interpretation of Qur’an. It has explained and interpreted ambiguios verses of Qur’an, providing a better understanding of this Holy Book. For example, when God introduces Hazrat Mohammad (PBUH) as a good role model, Hazrat Ali (PBUH) on one hand by using similar or equivalent words explains the content of Qur’an and on the other hand by mentioning different reasons and evidences about the Prophet’s way of life explains and interprets the verses .Besides being a role model and good example, his earnest attempt to lead people, his being trustful, having pure ancestors and descendants are some of the Prophet’s characteristics mentioned in both Qur’an and Nahj al-balagha in similar expressions. The semantic resemblance of Qur’an and Nahj al-balagha in their description of the Holy Prophet is the subject of this research. Keywords: Qur’an, Nahj al-balagha,the Prophet’s characteristics, semantic resemblance, role model.