تحليل انتقادي استناد به ظواهر قرآني در تفسير «من وحي القرآن»

A Critical Study of Invoking to the Apparent Meanings of the Quranic Verses in “Min Wahy al-Qur’an” exegesis

تفسیر «من وحی القرآن» از تفاسیر معاصر شیعی است. محمدحسین فضل‌الله مفسری است كه در تفسیر خود بر ظواهر قرآنی تأكید می‌ورزد و یكی از مبانی خود را در تفسیر اعتماد به ظواهر قرآنی بیان می‌كند. استفاده از ظهور در تفسیر وی انواع گوناگونی دارد. فضل‌الله از مجموع این ظواهر استفاده‌های گوناگونی چون تأیید یك احتمال تفسیری، نقد و ردّ نظر مفسران دیگر و نقد روایات تفسیری بهره می‌برد. وی در اكثر موارد همراه با ذكر ظهور، قرائن و شواهدی از قبیل قرائن منفصل قرآنی، روایی یا عقلی را یادآور می‌شود تا استظهار خود را تأیید كند. با این‌ وجود فضل‌الله درجایی كه قرائنی قرآنی، روایی یا عقلی مبنی بر اراده‌ خلاف ظاهر در میان باشد از ظهور الفاظ دست برمی‌دارد؛ ولی پایبندی بیش ‌از اندازه‌ی فضل‌الله به ظهور در برخی از آیات موجب شده است كه وی در ورطه‌ی افراط افتاده و در معنای ظاهری الفاظ جمود پیدا كند و آرایی خلاف مشهور مفسران و به‌ویژه مفسران شیعه ارائه دهد.

"Min Wahy Al-Qur’an" is a contemporary Shiite exegesis. Mohammad Hosein Faḍlollah is an exegete who gives priority to the apparent meaning as one of his interpretive principles. He employs this principle at different occasions: Confirming a probable interpretation, criticizing and rejecting other commentators’ opinions or interpretive traditions. In addition to the apparent meaning, he often quotes Quranic, traditional and rational evidences to confirm his points. However, he abandons the apparent meaning whenever Quranic, traditional and rational evidence are in contradiction with it. Nonetheless, Faḍlollahʹs excessive reliance on this principle has led him to divergent views in some verses   which is in conflict with exegetes’ famous views, especially that of the Shiites.