تأثير سوسك‌هاي سرگين‌خوار در برداشت سرگين بز و پراكنش ثانويه بذور در مراتع نيمه‌استپي- شهركرد

The Effects of Functional Groups of Dung Beetles on Secondary Seed Dispersal and Goat Dung Removal in Semi Steppe Rangelands-Shahrekord

تحقيق حاضر جهت مطالعه تاثير عملكرد سوسك‌های سرگين‌خوار در برداشت سرگين دام و پراكنش ثانويه بذور در مرتع تحقيقاتی دانشگاه شهركرد در قالب طرح كامل تصادفی در فصل تابستان انجام گرفت. بدين منظور توری‌های با ‌اندازه سوراخ‌های بزرگ و كوچك و كود دامی بز در شش حالت با شش تكرار به‌عنوان تيمار‌های مطالعه (حضور كليه سوسك‌ها- عدم حضور سوسك- حضور اقامت‌گرها و تونل‌گرها، عدم حضور غلتان‌گرها- حضور اقامت‌گرها، عدم حضور تونل‌گرهاو غلتان‌گرها- حضور اقامت‌گرها، حضور غلتان‌گرهای كوچك و تونل‌گرهای كوچك، عدم حضور تونل‌گرها و غلتان‌گرهای بزرگ- حضور اقامت‌گرها و غلتان‌گرهای كوچك، عدم حضور تونل‌گرها، عدم حضور غلتان‌گرهای بزرگ) انتخاب شدند. جهت سنجش كاركرد اكولوژيكی اين حشرات در انتقال بذور از مهره‌های پلاستيكی در سه اندازه به‌عنوان بذر تقليدی استفاده شد. نتايج نشان داد كه بيشترين عملكرد سوسك سرگين‌خوار در برداشت كود مربوط به حالتی بود كه احتمال حضور سوسك‌های اقامت‌گر، عدم حضور تونل‌گرها و غلتان‌گرهای بزرگ و همچنين حضور تونل‌گرهای كوچك و غلتان‌گرهای كوچك وجود داشت. 02/34 درصد كل كود به‌كار رفته، جابه‌جا شده بود. حداقل مقدار سرگين جابه‌جا شده مربوط به حالت شاهد (عدم حضور سوسك، 040/0) و حالتی كه احتمال حضور سوسك‌های اقامت‌گر، تونل‌گرهای بزرگ و كوچك و همچنين عدم حضور غلتان‌گرهای بزرگ و حضور غلتان‌گر‌های كوچك (06/25) مورد بررسی قرار گرفت. بيشترين و كمترين بذر جابه‌جا شده توسط سوسك‌ها به‌ترتيب بذور با اندازه كوچك (40/24 درصد)، بذور اندازه متوسط (73/3 درصد) و بزرگ (40/1 درصد) بود. به‌طوركلی اين حشرات در برداشت سرگين دام و پراكنش ثانويه بذور نقش مهمی ايفا می‌كنند كه باتوجه به تاثير فاكتور‌های متعدد در عملكرد اين حشرات، نياز به مطالعات بيشتر طی فصول مختلف سال و همچنين بررسی عملكرد اين حشرات در سرگين دام‌های مختلف كه از پوشش گياهی مراتع تغذيه می‌كنند، می‌باشد.

The present study was conducted to assess effect of dung beetles function on dung removal and seeds dispersion in rangeland of University of Sharekord through completely randomized design in summer. Therefore, the meshes consist of both large and small size was used and filled by goat dung in six treatments (presence of all beetles, absent of the beetles, presence of dwellers and tunnelers, absent of rollers- presence of dwellers, absent of tunnelers and roller- presence of dwellers, presence of small rollers and small tunnelers, absent of large tunnelers and large rollers- Presence of dwellers and small rollers, absent of tunnelers, large rollers) with six replications. In order to assess the ecological function of these insects in the seeds translocation, three sizes of plastic beads used as seed mimics. Results illustrated that the maximum function of the dung beetles was calculated at the investigated possible treatment of presence of dwellers, absent of large tunneler and large roller beetles and, present of small tuneller and small roller beetles. Total of 34.02% of dungs were removed. The least dung removal was calculated in the control treatment (absent of beetle, 0.040%) and possible treatment of dwellers, large and small tunellers and, also absent and present of large rollers and small rollers (25.06%) respectively. Seed removal decreased in the order of: small size (24.40%) > medium size (3.73%) > large size (1.40%). In general, these insects play an important role in the dung removal and secondary seeds dispersal that with regard to the various factors affecting the function of the beetles, further studies would be needed on investigating deeply different seasons and different dung of live stocks feeding on the rangelands.