ژيوشيمي، سنگ‌زايي و جايگاه زمين‌ساختي گنبدهاي نيمه‌آتشفشاني- آتشفشاني سهند

Geochemistry, Petrogenesis and Tectonic Setting of Sahand Subvolcanic and Volcanic Domes

آتشفشان سهند در شمال‌غرب ايران قرار گرفته است. اين آتشفشان يك آتشفشان چينه‌اي با فعاليت انفجاري (شامل مواد آذرآواري ) و جريان گدازه در ميوسن- كواترنري است. آخرين مرحله از فوران اين آتشفشان شامل گنبدهاي نيمه‌آتشفشاني- آتشفشاني با تركيب داسيتي تا ريوليتي بوده كه در اين پژوهش به‌عنوان سهند جوان بررسي شده است. اين سنگ‌ها داراي ويژگي‌هاي سنگ‌نگاري از جمله بافت غربالي و داراي زون‌بندي در پلاژيوكلازها است. فراواني پلاژيوكلاز و آمفيبول، غني‌شدگي از Ba، Rb و Sr و بي‌هنجاري منفي Nb و Y در نمودارهاي چندعنصري بهنجارشده با تركيب گوشته آغازين، غني‌شدگي از LREE نسبت به HREE نيز در الگوي توزيع عناصر خاكي كمياب بهنجارشده نسبت به كندريت، ويژگي‌هاي بارز سنگ‌هاي آتشفشاني سهند جوان است. اين ويژگي‌ها و نيز جايگاه اين سنگ‌ها در نمودار Y-Sr/Y، تركيب آداكيتي اين سنگ‌ها را نشان مي‌دهد. سنگ‌هاي آداكيتي سهند جوان از نوع آداكيت‌هاي پرسيليس است. اين سنگ‌ها حاصل ذوب‌بخشي پوسته (پوسته قاره‌اي زيرين ضخيم‌شده يا پوسته اقيانوسي) با =تركيب سنگ منشا گارنت‌دار است كه در مسير صعود دچار تحولات ماگمايي شده و در ارتباط با برخورد قاره‌اي اوراسيا- عربي تشكيل شده‌اند.

The Sahand volcano is located in the NW of Iran. Shand is a stratovolcano and is dominated by pyroclastic materials and lava flows of the Miocene-Quaternary. The last eruptions include subvolcanic and volcanic domes with dacitic to rhyolitic composition, which are studied in this paper as the young Sahand. These rocks indicate petrological features including sieve texture and zoning in plagioclases. Common features in the young subvolcanic and volcanic rocks of the Sahand are abundance of plagioclase and amphibole, enrichment of Ba, Rb and Sr and negative Nb and Y anomalies in primitive mantle normalized multi-element diagrams and enrichment of LREE compared to HREE in chondrite-normalized REE patterns. These characteristics and the location of the rocks studied in the Y-Sr/Y diagram implying an adakitic composition for these rocks. The young Sahand rocks are high SiO2 adakitic rocks. These rocks have been derived from partial melting of garnet-bearing crustal sources (thickened lower continental crust or oceanic crust) and underwent magmatic evolution during their ascent. The formation of studied rocks is related to the Arabian-Eurasia collision zone.