كاني‌شناسي، ژيوشيمي و زايش رگه‌هاي مس‌دار سازند نسن، جنوب‌غرب آمل، پهنه البرز مركزي

رگه‌هاي مس‌دار سازند نسن بخشي از زون البرز مركزي است كه در 100 كيلومتري جنوب‌غرب آمل واقع شده‌اند. سنگ ميزبان اين رگه ها، سنگ آهك دولوميتي سازند اليكا است. كاني سازي از نوع شكافه پركن بوده و به صورت رگه اي و برش هاي گرمابي صورت گرفته است. كالكوپيريت، پيريت، تترايدريت، كوارتز، كلسيت و باريت از مهم ترين كاني هاي كانسنگ است كه در طي سه مرحله اصلي تشكيل شده‌اند. مرحله اول با حضور كلسيت، دولوميت، كوارتز و كالكوپيريت مشخص مي‌شود. دولوميتي‌شدن و سيليسي‌شدن سنگ ديواره در اين مرحله رخ داده است. مرحله دوم، مرحله اصلي كاني‌سازي در منطقه مورد مطالعه است كه بيشترين شدت كاني سازي سولفيدي را در بر دارد. مرحله سوم با رگه‌ها و رگچه‌هاي كوارتزي مشخص مي‌شود كه مجموعه‌هاي كاني‌شناسي مراحل اول و دوم را قطع كرده‌اند. كلسدوني با بافت كلوفرمي و باريت از كاني‌هاي باطله اين مرحله اند. كالكوسيت، آزوريت، مالاكيت، هماتيت، گوتيت و كوپريت از محصولات دگرساني برون‌زاد در اين منطقه‌اند. دولوميتي شدن و سيليسي شدن از دگرساني هاي گرمابي است كه در نزديكي رگه ها بر شدت آنها افزوده مي شود. ارزيابي داده‌هاي ژيوشيميايي با استفاده از روش‌هاي مختلف آماري چندمتغيره منجر به شناسايي مناطق داراي عيارهاي بالا شده است. بررسي هاي ژيوشيميايي نشان مي‌دهند كه عناصرCu، Zn، ‌Sb، Ba و Sr داراي الگوي توزيع مشابه بوده و داراي بيشترين غلظت در زون‌هاي دگرساني گرمابي هستند. تلفيق نتايج زمين‌شناسي، كاني‌شناسي و ژيوشيميايي نشانگر نقش محلول هاي گرمابي شور حوضه اي در تشكيل رگه هاي مس دار نسن است. داده ها نشان مي‌دهند كه جوشش، سردشدگي و رقيق شدگي مهم ترين فرايندهايموثر بر نهشت مواد معدني در منطقه بوده اند.

The Cu-bearing veins of the Nesen Formation are part of the Central Alborz Zone, located 100 km southwest of Amol city. The veins hosted by a sequence of dolomitic limestone of the Elika Formation. Mineralization mostly occurs as open space fillings, taking place as veins and hydrothermal breccias. Chalcopyrite, pyrite, tetrahedrite, quartz, calcite and barite are the main ore minerals which occur during three main stages. The first stage is characterized by the presence of calcite, dolomite, quartz and chalcopyrite. Wall rock dolomitization and silicification occurred in this stage. The second stage, the main mineralization stage in the study area, contains the most intense of sulfide mineralization. The third stage is characterized by the presence of quartz veins and veinlets that cross cut the mineralogical assemblages of the first and second stages. Colloform chalcedony and barite are the gangue minerals in this stage. Chalcocite, azurite, malachite, goethite and cuprite are the supergene products in the study area. Dolomitization and silicification are the main hydrothermal alterations which increased in the vicinity of the veins. Evaluation of the geochemical data set using different multivariate statistical methods has led to make useful prediction of the high grade regions. The geochemical investigations indicate the same distribution pattern of Cu, Zn, Sb, Ba and Sr which have most concentration in the hydrothermal alteration zones. Combinations of geology, mineralogy and geochemical results show the rule of basinal saline hydrothermal solutions in the formation of the Nesen veins. These results suggest that boiling, cooling and dilution were the main ore deposition processes in the area.