مطالعه تزئينات گچبري محراب هاي دوره سلجقي مسجد ملك كرمان از ديدگاه هنر اسلامي

محراب به عنوان عنصري ارزشي در بناهاي مذهبي، همواره كانون توجهات هنرهاي تزييني هنرمندان بوده است. هنرمندان در هر برهه از دوران اسلامي، بهترين عناصر تزئيني (گچبري، آجركاري، حجاري، كاشيكاري) را براي ساختن و تزئين محراب ها با نهايت دقت به كار برده اند. در طبقه دوم مسجد ملك كرمان، چهار محراب مربوط به نيمه دوم سده پنجم هجري وجود داشته كه بقايايي از سه محراب گچبري آن باقي مانده است. محراب هاي مذكور از نظر اندازه و ابعاد، تقريباً در يك اندازه ساخته شده اند و با توجه به اين كه در رابطه با آن ها و اهميت هنر گچبري شان تاكنون پژوهش مستقلي صورت نگرفته، مطالعه در اين خصوص امري ضروري به نظر مي رسد. پژوهش حاضر، نخستين تلاشي است كه در اين زمينه، با هدف بررسي نقش هاي گچبري محراب ها و سبك هنري به كار رفته در آن ها صورت مي گيرد. نتايج پژوهش نشان مي دهد كه شيوه گچبري اين محراب ها به هم شباهت بسيار دارند و فقط از نظر نوع نقش با هم اختلافات جزئي دارند. تزئينات گچبري شامل گل و برگ هاي اسليمي، نقش هاي اسليميِ دهن اژدري، نقش هاي هندسي و خطوط كوفي مُعَقد و مُشجر است. نقش هاي اسليمي و كتيبه هاي به كار رفته در محراب ها برخلاف سبك هاي دوره هاي قبل، داراي نوآوري هايي است كه آن ها را به لحاظ سبك هنري، ممتاز و برجسته مي سازد.