بازطراحي بازار مبتني بر قابليت شكل‌گيري و ثبت خاطره جمعي

Redesigning Bazaar, Based on its Collective Memories Formation and Retention

خاطره‌انگيزي يكي از كيفيت‌هاي قلمروهاي عمومي فضا و مشتمل بر چهار مرحله شكل‌گيري، ثبت، تداعي و انتقال است. نقش قلمروها و فضاهاي عمومي در دو مرحله اول از اهميت بيشتري برخوردار است. بازارها، مكان‌هايي هستند كه در آن فرد تعاملات اجتماعي را تجربه، فضا را احساس و به ادراك محيط نايل مي‌آيد. نتيجه اين‌گونه فعاليت‌ها و رفتارها، شكل‌گيري و ثبت خاطرات جمعي است. به نظر مي‌رسد در سال‌هاي اخير، بازار محمدعلي‌خان يزد معروف به بازار خان كه از جمله نقاط ديدني و قديمي شهر به شمار مي‌آيد اين نقش را كمتر ايفا كرده باشد. بازنمايي خاطره در بستري نوين به گونه‌اي كه بتواند در برابر فرهنگ معاصر مقاومت كرده و راهي جديد در درون‌مايه به ‌سوي آينده پيدا كند، ضروري است لذا، تحقيق حاضر با هدف ايجاد بستري مناسب مبتني بر دو مرحله اول يعني قابليت شكل‌گيري و ثبت خاطره جمعي در اين بازار انجام شد. سوالات تحقيق عبارتند از : مراحل شكل‌گيري و ثبت خاطره در اذهان عمومي در فضاي بازار به‌ عنوان مكاني براي آفرينش خاطرات جمعي چگونه است؟ عوامل موثر در مراحل شكل‌گيري و ثبت خاطرات در بازارها چيست و چگونه مي‌توان بستر شكل‌گيري و ثبت خاطرات را در بازار خان يزد فراهم كرد؟ روش پژوهش توصيفي- تحليلي و پيمايشي است و براي گردآوري داده‌ها از مطالعات اسنادي و ميداني استفاده شد. در روند پژوهش مشخص شد : خاطره جمعي واجد ابعاد اجتماعي، مكاني، زماني و احساسي است. براي ابعاد، مولفه‌ها و براي مولفه‌ها، شاخص‌هايي شناسايي شد. همچنين، مراحل مختلف شكل‌گيري و ثبت خاطره جمعي شناسايي و مشخص شد اين مراحل نسبت به هم همپوشاني داشته و شروع يك مرحله الزاماً در نقطه پاياني مرحله قبل نيست. به علاوه، مشخص شد : بازار خان يزد كماكان از اين دو قابليت بهره‌مند است. لذا، بازطراحي اجزا بازار در جهت تقويت اين قابليت انجام و راهبردهايي براي حفظ اين قابليت ارايه شد.

Being evocative, is one of the numerous qualities in the realms of public spaces and consists of four stages;formation, retention, evocation, and transition. The role of public spaces and territories is more important in the first two stages. Bazaars are places in which people experience social interactions, feel the space, and perceive the environment. The formation and retention of collective memories are the consequences of such activities and behaviors. It seems that in recent years “Bazaar Mohammad Ali Khan”, known as “Bazaar Khan”in the city of Yazd, that is considered one of the scenic and historic spots of the city, has loosely contributed in this regard. To resist the momentum of the contemporary culture and finding a new path to depict its temperament, reconstruction of reminiscences is a necessity in a new context. Therefore, this research is carried out to establish an appropriate context based on the very first two stages, i.e. formation and retention capability of collective memories, for the aforementioned bazaar. The research questions are: What are the stages of memory formation and retention in public opinions in the bazaar space as a place for the creation of collective memories? In the previously mentioned stages, what are the effective factors in the formation and retention of memories in bazaars, and how the context of memory formation and incription can be provided in “Bazaar Khan”? We utilize a descriptive-analytical survey, and document and field studies are used for the data collection. The research identifies that: Collective memory contains social, spatial, temporal, and emotional aspects.For these aspects, proper components, and for each component, proper indicators are identified. Also, different stages for the procedure of collective memory formation and incription are identified. Moreover it is found that these stages overlap and the beginning of one stage is not necessarily the end point of its former one. Additionally, it is determined that “Bazaar Khan” still has these two capabilities; therefore, some strategies to redesign its components are proposed in order to strengthen and preserve these capabilities.