اقتصاد سياسي بين‌المللي ايران در دوران پساتحريم

Iranʹʹs International Political Economy in Post-Sanctions Era

تحريم‌ها طي دهه گذشته چالش‌برانگيزترين بحث در سياست خارجي و روابط اقتصادي‌ ايران بوده است. فراگيري و درهم تنيدگي تحريم‌ها، اركان مختلف سياسي و اقتصادي كشور را درگير و رشد اقتصادي را با موانع بسيار مواجه ساخت. توافق برجام و ورود كشور به جامعه بين‌الملل، فرصت‌هاي جديد و پيامدهاي مهمي را براي طرفين به همراه دارد. اين مقاله به بررسي شرايط و بحران‌هاي اقتصادي ايران، به‌ويژه موسسات اقتصادي نظير بانك‌ها در دوران تحريم و سپس چالش‌ها و فرصت‌هاي اقتصادي پيش‌رو در شرايط پساتحريم خواهد پرداخت. پرسش اصلي اين است كه تحريم چگونه شرايط اقتصادي كشور را تحت تاثير قرارداد، فرصت‌ها و چالش‌هاي كشور در دوره پسابرجام چيست و ايران چگونه مي‌تواند در جهت منافع اقتصادي از فرصت‌هاي موجود در اين دوره بهره‌برداري كند؟ از نظر اين مقاله توافق برجام نقطه عطفي در سياست و روابط خارجي جمهوري اسلامي ايران است كه پايبندي به مفاد آن ضمن ايجاد فرصت‌هاي اقتصادي و سياسي قابل‌توجه، چالش‌هايي را نيز به همراه دارد و چنانچه پس از 10 سال انزوا، بستر لازم براي پيوستن به تجارت جهاني با برنامه‌ريزي، سياست‌گذاري و نظارت صحيح همراه نشود، مشكلات بيشتري بر نظام اقتصادي كشور تحميل خواهد شد. بنابراين، ضمن ارايه يك تصوير كلي از آسيب‌هاي وارده بر كشور در نتيجه تحريم‌هاي بين‌المللي، به‌ويژه در بخش تجارت و ارتباطات بين‌الملل، به معرفي سند برجام، مفاد و اثرات آن بر بخش‌هاي مختلف به‌ويژه نهادهاي اقتصادي، فرصت‌ها و چالش‌هاي پيش‌رو در دوران پسابرجام و سپس پيشنهاداتي در خصوص آماده‌سازي بسترهاي لازم براي پيوستن به جامعه بين‌الملل مطرح مي‌شوند.

Sanctions have been the most controversial debate in Iranʹs foreign policy and economic relations during the last decade. The comprehensiveness and interweaving nature of sanctions created many difficulties for different political and economic institutions, and many obstacles for economic growth. The JCPOA deal and the countryʹs entrance into international community entail many opportunities and positive consequences. This article studies Iranʹs economic crisis under sanctions which especially affected economic institutions like banks and then addresses economic challenges and opportunities facing Iran in the post-sanctions era. The main questions are that how sanctions affected Iranʹs economic situation, what are opportunities and challenges facing the country, and how Iran can use existing opportunities to ensure its economic interests? The authors believe that the JCPOA deal is a turning point in the I.R.Iʹs politics and foreign relations which can create economic and political opportunities; however, it entails some challenges as well. It should be said that if after a ten year period of isolation, necessary conditions for joining international trade- an effort requiring sound planning, policy-making and monitoring- are not met, the economic system will face much more difficulties. Therefore, this article, while outlining losses made due to international sanctions, especially in international communications and trade sectors, introduces JCPOA document and its effects on different sectors, particularly economic institutions, examines opportunities and challenges facing the country in the period following the JCPOA deal, and present some recommendations regarding preparing the necessary for joining international community.