توسعه يك مدل GIS مبنا به‌منظور مكان‌يابي مراكز محلات و نواحي شهري مبتني بر مفاهيم اختلاط كاربري‌ها

Development of a GIS-based model for Locating Urban Neighbourhood and District Centres based on Mixed Land Use Concepts

در نظريه جداسازي كاربري‌ها، كاربري‌ها به علت ماهيت تزاحمي خود از هسته‌هاي سكونتي شهرها فاصله گرفته و براي جبران اين فاصله بر استفاده از اتومبيل تاكيد شد كه اين موضوع سبب از ميان رفتن نقش محله و ناحيه و مراكز آن‌ها گرديد. پس از آشكار شدن پيامدهاي منفي اين نظريه، رويكردهاي نوين شهرسازي بر توسعه اختلاط كاربري‌ها و احيا بافت مركز محله و ناحيه تاكيد دارند. هدف از اين تحقيق بهره‌گيري از قابليت‌ها و تحليل‌هاي GIS به‌منظور توسعه مدلي جهت مكان‌يابي و اولويت‌بندي مراكز محلات و نواحي شهري با بهره‌گيري از مفاهيم اختلاط كاربري است. اين تحقيق با توسعه مدلي بر پايه سنجش پنج شاخص كمي براي واحد مكاني گره، در دو مرحله ابتدا به مكان‌يابي و سپس رتبه‌بندي مراكز پيشنهادي محله و ناحيه در منطقه هفت شهرداري تهران پرداخته است. روش كلي استفاده شده در اين تحقيق كمي‌سازي معيارهاي كيفي در قالب شاخص‌هاي عددي و تلفيق مرحله به مرحله‌ي اين شاخص‌ها است. ارزيابي نتايج به‌دست‌آمده، نشان‌دهنده قابليت مدل و شاخص‌هاي معرفي‌شده در شناسايي نقاط بالقوه و بالفعل جهت در نظر گرفته شدن به‌عنوان مركز محله و ناحيه و انطباق نتايج به‌دست‌آمده از مدل با مطالعات پايه صورت گرفته براي منطقه مورد مطالعه است.

In separation-based land use (zoning) theory, due to the contrasting nature of different land use categories to each other, a separation among residential areas and other land uses were assumed. During recent decades and after revealing negative effects of zoning, new urbanism approaches based on mixed land use development and revival of urban district and neighbourhood centres have been proposed. The aim of this research is locating and ranking urban district and neighbourhood centres based on examination of mixed land use index in GIS environment. In this article, a GIS-based model is developed through measurement of five spatial indices. In order to‏ evaluate the efficiency of the proposed model, it was applied in the seventh region of Tehran with its five neighbourhoods. Evaluation of the results was demonstrated the appropriate performance of the model in detecting network nodes which have good potential as district or neighbourhood centres in the study area. These results have good reliability with the comprehensive plan of the case study.