ارزيابي ديدگاه برنامه‌هاي پنج‌ساله‌ي توسعه‌ي كشور به كاهش آسيب‌پذيري در برابر زلزله

Assessing the Approach of Iranʹʹs 5-Years Development Plans About Vulnerability Reduction Against Earthquake

كاهش آسيب‌پذيري در برابر زلزله نيازمند برنامه‌هاي روشن و هدفمند مي‌باشد. لازمه‌ي آن نيز داشتن نگرشي همه‌جانبه در مورد علل و ابعاد آسيب‌پذيري مي‌باشد. در اين ارتباط، اين پژوهش با هدف ارزيابي برنامه‌هاي توسعه‌ي پنج‌ساله‌ي بعد از انقلاب، به دنبال پاسخ به دو سوال است: 1) آيا برنامه‌هاي توسعه‌ي پنج‌ساله نسبت به آسيب‌پذيري در برابر زلزله ديدگاه همه‌جانبه و كل‌نگري داشته‌اند؟ 2) چه تغييراتي در ديدگاه برنامه‌هاي پنج‌ساله به آسيب‌پذيري حاصل شده است؟ در پاسخ، با تدوين چارچوب نظري مناسب، دو فرضيه ارايه شد. جهت آزمون فضيه‌ها، در چارچوب روش تحقيق توصيفي- تحليلي، متغيّر "كيفيت ديدگاه برنامه‌هاي توسعه به آسيب‌پذيري" در 4 بعد، 16 شاخص و 64 گويه در قالب طيف 5گانه ليكرت و با استفاده از روش‌هاي SAW و AHP تعريف عملياتي شد. داده‌هاي مورد نياز نيز با روش كتابخانه‌اي گردآوري و با روش كمي- توصيفي تحليل گرديد. نتايج در تاييد فرضيه‌ي اول نشان داد كه درجه‌ي ملاحظه‌ي ابعاد اجتماعي- اقتصادي آسيب‌پذيري در همه‌ي برنامه‌ها بسيار پايين و نامناسب است. بعلاوه، درجه‌ي ملاحظه‌ي جنبه‌هاي مشاركتي- فرهنگي نيز هنوز پايين و نامناسب مي‌باشد. در مقابل، درجه‌ي ملاحظه جنبه‌هاي مديريتي- فرماندهي و نيز ابعاد فني- فيزيكي از برنامه‌ي دوم به بعد به شدت افزايش يافته است. اين امر بيانگر غلبه‌ي‌ ديدگاه مديريتي و فني- فيزيكي و فقدان ديدگاه همه‌جانبه و كل‌نگر به آسيب‌پذيري مي‌باشد. همچنين نتايج در تاييد فرضيه‌ي دوم نشان داد كه وسعت‌يابي توجه به مديريت بحران و كاهش آسيب‌پذيري از نظر كمي از برنامه‌ي اول تا پنجم عمدتاً در شاخص‌هاي مرتبط با ديدگاه مديريتي و فني- فيزيكي افزايش يافته است

Vulnerability reduction against earthquake needs clear and targeted Plans and It necessitates an integrated approach regarding the dimensions and causes of vulnerability. So, this research is aimed to assess Iran 5-years development plans and answering to these questions: 1) Do Iran 5-years development plans have integrated approach to earthquake vulnerability? 2) What changes have happened in the approach of Iran 5-years development plans to vulnerability? for answering these questions, theoretical framework has made and two hypothesis offered. For testing hypothesis, at the framework of descriptive- analytical research method, the operational definition of "quality of the approach of development plans to vulnerability" offered in 4 dimensions, 16 indexes and 64 indicators, based on the Likert scaleand by SAW AND AHP methods . Data was gathered with library method. Analysis the data were done with quantitative and descriptive method. Results for confirming the first hypothesis suggested that the degree of socio- economic dimension of vulnerability is low and unsuitable in all plans.Also the degree of the participatory- cultural aspects is low and unsuitable. But, in contrast the degree of management- commandership aspects and technical-physical dimensions has increased strongly after the second plan. Results indicates the dominance of management, technical- physical approach and lack of an integrated approach. Also, the results for approving the second hypothesis showed that the expanding of attention to disaster management and vulnerability reduction has increased quantitatively from the first plan up to the fifth plan, mostly in indexes related with management and technical- physical dimensions.