خيط ابيض و اسود و زمان تحقّق فجر صادق در قرآن كريم

Khait Abiaz wa Aswad and the time of True Dawn in the Holy Quran

اختلاف مسلمانان در تشخيص زمان اذان صبح به خاطر عدم فهم دقيق و مشترك از آيه 187 سوره بقره است كه براي نخستين بار در سال پنجم هجري زمان فجر صادق را تبيين كرد. اينكه مفهوم نخ سفيد و سياه در اين آيه چيست و تشخيص اين دو نخ از يكديگر، دقيقاً با چه لحظهاي از زمان شكل‌گيري فجر در افق مصادف مي‌شود، موضوع اصلي اين پژوهش است. در اين راستا با استفاده از تفاسير و فنون ادبيات عرب و اشعار دوران جاهلي و همچنين با بهره‌گيري از احاديثي كه در تفسير و توضيح اين آيه وارد شده است و نيز رصدها و مشاهدات نجومي نويسنده، تلاش مي‌شود كه معني و مقصود اين آيه تحليل و بررسي شود و در پايان چنين نتيجه‌گيري مي‌شود كه زاويه ارتفاع منفي خورشيد در زمان فجر صادق، 16 درجه زير افق است.

There has been, and still is, a huge difference of opinions on the exact time of true dawn (al-fajr al-sadegh) which is the starting point for the morning prayer as well as fasting. The root of this disagreement among Muslim jurists should be sought in their reading of the 187th verse of the second chapter of the Holy Quran. Using classical Arabic literature and available commentaries of the Quran as well as ahadith and the author’s actual observations, this paper tries to suggest a better interpretation of the verse in question. It is concluded that the time of true dawn can be calculated as the time that sun is 16 degrees under the horizon