آداب شاگردي و استادي در بازخواني آيات مرتبط با موسي(ع) و خضر(ع)

The Learning and Insruction Manners in Quranic Verses Relating to Moses and Khidr (P.B.U. them)

نهاد تعليم و تربيت يكي از نهادهاي گسترده و مهم اجتماعي و برجسته‌ترين هدف تشكيل آن، پرورش و آماده‌سازي نسل جوان براي ورود به اجتماع و پذيرش نقش‌هاي گوناگون است؛ از اين‌رو شناخت روابط درست ميان عناصر اصلي اين نهاد، يعني شاگرد و استاد مي‌تواند ياري‌گر آن در رسيدن به اهداف خود باشد. خداوند متعال در آياتي از سوره مباركه كهف، داستان «جست‌وجوي مراد» توسط حضرت موسي(ع) (پيامبر اولوالعزم الهي) و يافتن استاد و همراهي با وي را به طور موجز بيان كرده است. در اين پژوهش برآنيم تا با بررسي ديدگاه‌هاي مفسران از وجوه مختلف عرفاني، اخلاقي، اجتماعي و ... پيرامون اين آيات و بهره‌گيري از روايت‌هاي تفسيري ذيل آن به برترين آداب شاگردي و استادي دست‌يابيم و منشور اخلاقي والايي براي فضاهاي آموزشي در اين رابطه ارايه كنيم. اشتياق موسي(ع) در يافتن فردي آگاه‌تر از خود، علي‌رغم نيل او به مقام نبوت و كليم‌اللهي، كوشش و پشتكار و تحمل مشقت‌هاي بسيار اين راه، نشان‌ از اهميت بالاي فراگيري دانش و توجه به آداب آن در هر مقطعي از زندگي به ويژه بايستگي جست‌وجوي استادي شايسته دارد. برپايه آموزه‌هاي آيات يادشده، مهم‌ترين آداب شاگردي عبارتند از اظهار تواضع، كسب اجازه از استاد، اطاعت از استاد و رعايت ادب پرسش و در مقابل، احساس تكليف استاد در مقابل افراد جوياي علم، احترام به ارزش‌هاي ذاتي شاگرد، آگاه ساختن دانشجو نسبت به دشواري‌هاي پيش‌رو و اتخاذ روش آموزشي درست و متناسب با ظرفيت دانشجو نيز گوشه‌اي از آداب استادي برگرفته از اين آيات است.

The education institution is one of the most wide-ranging and important social institutions, and its most prominent goal is training young people to enter the community and accept different roles. Verses of Surat al-Kahf is the story of the search for master by God’s prophet Moses, finding him and keeping with him. Through examining the views of Quranic commentators on this matter from different aspects: spiritual, moral, social, etc., this article wants to show the best relationship between learners and instructors and the high code of ethics for educational facilities. Moses’ desire to find a person more aware of himself, despite his achieving the rank of prophethood, highlights the importance of learning at any stage of life. According to the teachings of the above verses, the most important duty of learner includes humility, to take permission from insructor, obeying him, etc. On the other hand, the master’s duty is to respect the intrinsic value of the learner, notifying him/her the difficulties ahead and to choose an appropriate training according to his/her capacity. .