ايوان مداين در ترازوي ارتباط، بررسي و تحليل قصيده «ايوان مداين» براساس نظريه ارتباطي ياكوبسن

The Analysis of “Eavan e Madaen” Based on "Jakobson’s Theory of Communication"

خاقاني شرواني ( 595-520 ق.) از شاعران بزرگ سبك آذربايجاني و يكي از بزرگ ترين قصيده سرايان ايران است. گستردگي زمينه هاي سخن خاقاني، قدرت وي در استخدام معانيِ تازه و بكر، دقتِ نظر در توصيفات و بهره گيري از ترفندهاي شعري در آفرينش تصاوير هنري ساحت شعري او را به قدري بلند كرده است كه راهيابي به آن براي شهسواران پهنه ادب فارسي سخت و گاهي به آرزو بدل كرده است؛ اين مقاله سعي دارد نام‌آشناترين قصيده خاقاني - قصيده ايوان مداين - را با نظريه ارتباطي ياكوبسن مورد بررسي و تحليل قرار دهد؛ اين نظريه بر پايه سه عامل اساسيِ فرستنده، گيرنده، پيام و سه عامل فرعي زمينه، رمز و تماس استوار است كه هريك از شش عامل زباني به ترتيب داراي نقش/كاركردهاي عاطفي، ترغيبي، ادبي، ارجاعي، فرازباني و همدلي هستند؛ وجه غالب در هرمتن به تناسب ساختار زباني و معنايي آن متفاوت است؛ نتيجه تحقيق نشان مي‌دهد وجه غالب در اين قصيده با توجه مختصات شعري و هنري خاقاني كاركرد ادبي مي باشد.

Khaghani Shervani (520-595, AD/the Hejira) is one of the greatest Iranian balladeers and of the great poets of Azerbaijani style. The extent of the areas in Khaghani’s speech,his skill in using new and pristine sense of meaning, the accuracy of the descriptions and using poetic tricks in the creation of artistic images have promoted his poetic realm so that entering to it has become difficult and sometimes a wish to the user of Persian literature. The appearance of new literary theories in the field of literature has provided an opportunity to the literary text addressees to present different and new readings from literary texts.This article attempts to analyze Khaghani’s most famous ballad, “Qasidat of Ctesiphon Porch (Eavan e Madaen)”, based on " Jakobson’s theory of communication ". This theory is based on three basic elements: sender, receiver and message and three minor factors: context, code and channel. Each of these six language dimensions/factors has emotive, conative, aesthetic/poetic, referential, metalingual and phatic functions, respectively. The result of research shows that the dominant function in this Qasidat regarding Khaghani’s artistic and poetic features is referential.