ارتباط سنجي درك از بيماري و آگاهي تغذيه‌اي با رفتار تغذيه‌اي در بيماران روستايي مبتلا به پرفشاري خون در شهرستان اردبيل

Relationship between illness perceptions and nutritional knowledge with eating behaviors among Ardabil rural hypertensive patients

چكيده مقدمه: آگاهي تغذيه‌اي و درك از بيماري از پرفشاري خون در رعايت رژيم غذايي به‌عنوان عاملي محوري براي كنترل پرفشاري خون اهميت ويژه‌اي دارد اين مطالعه با هدف تعيين ارتباط ادراكات بيماري و آگاهي تغذيه‌اي با رفتارهاي تغذيه‌اي در بيماران روستايي مبتلا به پرفشاري خون انجام شد. روش‌ها: در يك مطالعه توصيفي تحليلي تعداد 671 نفر از بيماران پرفشاري خون روستايي شهرستان اردبيل در سال 1392 به روش نمونه‌گيري چند مرحله‌اي تصادفي ساده با رعايت معيارهاي ورود انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوري اطلاعات پرسش‌نامه 4 قسمتي شامل اطلاعات دموگرافيك، سوالات آگاهي تغذيه‌اي، سوالات ادراك از بيماري و پرسش‌نامه ثبت 3 روزه مواد غذايي بود. داده‌ها با مصاحبه حضوري توسط بهورز آموزش ديده جمع‌آوري و اطلاعات تغذيه‌اي با نرم افزار Nutritionist 4 (N4) شامل درشت مغذي‌ها (مقدار چربي، كلسترول، پروتيين، كربوهيدرات و انرژي كل دريافتي) استخراج و با استفاده از نرم‌افزارهاي Excel 2007 , SPSS – 18 و آزمون‌هاي همبستگي پيرسون، رگرسيون خطي چندگانه و تي مستقل با در نظر گرفتن سطح معني‌داري 05/0 مورد تجزيه تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: 74% از شركت‌كنندگان از جنس زن بودند، ميانگين و انحراف معيار سن بيماران 4/6 ± 2/50 سال، مدت ابتلا به اين بيماري 0/4 ± 9/5 سال و اكثريت افراد 9/75% (509 نفر) داراي تحصيلات ابتدايي بودند. بيماران از ادراك و آگاهي متوسطي برخوردار بودند. مقدار چربي دريافتي 1/92 گرم، پروتيين 3/110 گرم و كربوهيدرات 317 گرم در روز و مقدار انرژي دريافتي روزانه به‌طور ميانگين 2539 كيلوكالري به‌دست آمد. ميانگين نمره ادراك با آگاهي تغذيه‌اي ارتباط مستقيم معني‌دار (583/0=r و 01/0 > P) و ارتباط معكوس معني‌داري با ميانگين چربي(352/0- =r و 01/0 > P) ، كلسترول(09/0- =r و 05/0 > P) ، انرژي دريافتي(318/0- =r و 01/0 > P) ، فشار خون سيستول (614/0- =r و 01/0 > P) و دياستول (400/0- =r و 01/0 > P) داشت. هم‌چنين آگاهي تغذيه‌اي نيز ارتباط معكوس معني‌داري با ميانگين چربي، كلسترول، انرژي دريافتي، فشارخون سيستول و دياستول داشت (05/0 > P). مدل رگرسيوني نشان داد كه آگاهي تغذيه‌اي و ادراك توان پيشگويي 8/47% تغييرات فشارخون سيستولي را داشتند. نتيجه‌گيري: بيماران مورد مطالعه از ادراكات تغذيه‌اي نامناسبي برخوردار بودند هم‌چنين چربي دريافتي و انرژي دريافتي بيماران بيش از مقادير توصيه شده توسط سازمان‌هاي معتبر علمي است.

Background: Patients knowledge and perceptions from hypertension and related nutrition as a central factor has important role in hypertension controlling. This study aimed to determine relationship between illness perceptions and nutritional knowledge with eating behaviors on rural hypertensive patients. Methods: In a cross-sectional study, 671 hypertensive patients were selected as a multi-stage random sampling with inclusion criteria from the rural areas of Ardabil city in 2013. Data collecting instrument include from 4-part questionnaire included demographic questions and questions about dietary knowledge, illness perception and 3-day food registering questionnaire. Data were collected by trained health workers with Interview and nutritional data include macronutrients (Fat, Cholesterol, Protein, Carbohydrate and Total Energy) extracted with Nutritionist 4 (N4) software Analyzed using Excel 2007, SPSS - 18 and Pearson correlation, multiple linear regression, considering the significance level at 0.05. Findings: 74% of participants were female; mean (SD) age was 50.2 ± 6.4 years, duration of disease 5.9 ± 4 years. Majority of participants 75.9% (509 patients) had elementary education. Patient illness perception and knowledge was moderate. Fat intake was 92.1gr, protein 110.3 g and carbohydrates 317 g per day, also the average daily energy intake was 2539 kcal. Perception scores correlated positively significant with nutritional knowledge (P < 0.01, r=0.583) and negatively significant correlated with fat(P < 0.01, r= - 0.352), cholesterol(P < 0.01, r= - 0.09), energy intake(P < 0.01, r= - 0.318), systolic (P < 0.01, r= - 0.614) and diastolic blood pressure(P < 0.01, r=0.400). Nutritional knowledge as well as was found a significant negatively correlation with mean fat, cholesterol, energy intake, systolic and diastolic blood pressure. Regression model showed that the nutritional knowledge and illness perception can be predicted 47.8% of systolic blood pressure variance.