شناسايي مناطق مستعد سيلاب با استفاده از سازندهاي زمين شناسي در حوضه آبخيز شاهرود بيرجند

سيل يك پديده طبيعي است كه رويداد، اندازه و تكرار آن ناشي از عوامل متعددي است كه بسته به شرايط اقليمي ، زمين­شناسي و جغرافيايي هر منطقه تغيير مي كند. ضرورت آگاهي از وضعيت منابع آب و نيز عدم وجود شبكه قابل قبولي از ايستگاه­هاي هيدرومتري، اهميت استفاده از روش­هاي غيرمستقيم براي محاسبه حجم رواناب در حوضه هاي آبريز را بيش از پيش آشكار مي­سازد. حوضه­ي آبخيز شاهرود از ارتفاعات شمال بيرجند تا دامنه­هاي ارتفاعات شرقي و جنوبي گسترده شده و از نظر تقسيمات حوضه­هاي آبخيزكشور، جزء حوضه كوير لوت محسوب مي گردد. تغيير كاربري طبيعي اراضي و ساخت و سازهاي صورت گرفته در حوضه بالادست، ساخت و سازهاي غير مجاز در حاشيه كانال­ها و عدم رعايت حريم رودخانه از جمله اصلي­ترين دلايل افزايش پتانسيل سيل­خيزي حوضه­ي شاهرود در سال­هاي اخير مي­باشد. در اين پژوهش پس از تهيه نقشه زمين­شناسي حوضه و شناسايي جنس و نوع سنگ­هاي حوضه بر اساس تيپ سازندهاي موجود، پارامترهاي نگهداشت سطحي حوضه تعيين گرديد در ادامه بر اساس پارامترهاي زمين­شناسي، سنگ­شناسي، هيدرولوژي و هيدروژئولوژي حوضه نقشه استعداد منطقه براي توليد رواناب تعيين گرديد. براساس نتايج اين تحقيق تنها 4 كيلومتر مربع از سطح حوضه (25/0 درصد از كل حوضه) را مناطق با پتانسيل سيل خيزي كم و 1344 كيلومتر مربع ديگر از سطح كل حوضه (84 درصد از كل حوضه) مربوط به مناطق با پتانسيل سيل خيزي زياد و بسيار زياد مي­باشد. شناسايي مناطق سيل خيز حوضه شاهرود مي­تواند در امر حفاظت خاك و كاهش خسارات­هاي سيل كمك نموده و امكان مديريت حوضه آبريز را به نحو مطلوب­تري فراهم نمايد.