بازنمايي شناختيِ مقوله گل در زبان فارسي برپايه نظريه پيش‌نمونه

Cognitive Representation of the Persian Category ‘Flower’ Based on the Prototype Theory

پژوهش حاضر برپايه شيوه پژوهش روش (1975) و ميتينگ ‌ليو و همكاران به بررسي پيش‌نمونه‌هاي مقوله عيني گل براي دانش‌آموزان دختر و پسر ابتدايي (13-10 سال)، راهنمايي (15-13 سال) و دبيرستان (18-16 سال) و دانشجويان دختر و پسر رشته‌هاي كشاورزي، روان‌شناسي و علوم پزشكي فارسي‌زبان پرداخته و تاثير متغيرهاي سن، جنسيت و پيشينه تحصيلي را بر شكل‌گيريِ اين پيش‌نمونه‌ها مورد مطالعه قرار داده است. براي گردآوري داده‌هاي پژوهش، در دو مرحله، دو پرسش‌نامه مجزا در اختيار آزمودني‌ها قرار گرفت. در پرسش‌نامه اول از آنان خواسته شد تا هر نمونه‌اي از اعضاي مقوله‌هاي مورد نظر را كه در ذهن دارند، بنويسند. در پرسش‌نامه دوم، كه برپايه داده‌هاي پرسش‌نامه اول تهيه شد، نيز از آنان خواسته شد تا به اعضاي مقوله‌هاي مختلف از 1 تا 5 امتياز بدهند. نتايج اين پژوهش نشان داد كه گل‌هاي رز، محمدي و ياس به ‌ترتيب پيش‌نمونه‌هايي قوي براي مقوله گل در زبان فارسي بودند و همه پيش‌نمونه‌هاي دوازده گروه آزمودني پژوهش حاضر را تشكيل مي‌دادند. برپايه يافته‌هاي اين پژوهش، به‌نظر مي‌رسد عوامل محيطي تاثير زيادي بر شكل‌گيري پيش‌نمونه مقوله گل در زبان فارسي دارند.

The current work investigated the prototypes of the concrete category of ‘flower’ for Persian-speaking male and female students of primary school (10-13 years old), middle school (13-15 years old) and high school (16-18 years old) and also college students of agriculture, psychology and medical sciences. It also investigated the effect of age, gender and educational background on these prototypes based on Rosch (1975) and Liu et al.’s (2009) methodologies. To collect data, different groups of participants were provided with two types of questionnaires in two steps. In the first questionnaire, participants were asked to write whatever examples they recalled from the category of ‘flower’. In the second questionnaire, which was based on the first one, participants were asked to score each member of the category from 1 to 5. Rose, Damascus rose and lilac were found to be strong prototypes for the category of ‘flower’ in Persian language in all the twelve groups of Persian-speaking students. The results also showed that environmental factors have a great effect on prototype formation of the category ‘flower’ in Persian language.