مقايسه‌ عوامل موثر بر اهداي خون در مراجعين مركز انتقال خون تهران و مهاباد در سال 1393 - 1392

Comparative study on determinants of blood donationin blood transfusion centers in Tehran and Mahabadin 2014

چكيده سابقه و هدف با توجه به نياز روز افزون به خون و فرآورده هاي آن، نيازمند منابع خون لازم و كافي و اهداكنندگان سالم و مستمر بيشتري هستيم. هدف از انجام اين پژوهش، بررسي انگيزه ها و اثرات جسمي- رواني اهداكنندگان خون و هم چنين مقايسه آن بين تهران و مهاباد با شرايط فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي متفاوت بود. مواد و روش‌ها اين مطالعه مقطعي در زمستان 1392 بر روي 258 نفر از اهداكنندگان خون در مراكز انتقال خون تهران (123 نفر) و مهاباد(135 نفر) صورت گرفت. نمونه گيري به صورت افراد در دسترس در روزهايي كه به صورت تصادفي انتخاب شدند، انجام شد. ابزار جمع آوري داده ها فرمي شامل 44 سوال بود. براي تجزيه و تحليل داده ها از آمار توصيفي، آزمون‌هاي مقايسه ميانگين ها، كاي دو و نرم افزار SPSS ويرايش18 استفاده شد. يافته‌ها در اين مطالعه 242 مرد(8/93%) و 16 زن(2/6%) شركت داشتند. بيشترين انگيزه هاي اهداي خون نوع دوستي (مهاباد80% و تهران 93%)، اثرات مثبت اهداي خون روي سلامتي(مهاباد 80% و تهران 66%) و اهداي خون جهت بررسي سلامتي(مهاباد 69% و تهران 52%) بود. در بين اثرات كوتاه مدت، احساس مفيد بودن، هوشياري، شادابي و آرامش رواني، در بين اثرات بلند مدت، افزايش قدرت كاري، بهبود وضعيت جسماني و كاهش فشار عصبي از فراواني بيشتري برخوردار بودند. نتيجه گيري مهم‌ترين انگيزه اهداي خون نوع دوستي، اثرات مثبت اهداي خون و اهداي خون جهت بررسي سلامتي بود كه دو انگيزه اخير در مهاباد بيشتر از تهران بود. بيشترين اثرات ذكر شده نيز آرامش رواني، هوشياري و شادابي و احساس مفيد بودن با فراواني بيشتر در مهاباد بود.

Abstract Background and Objectives This study was designed to compare motives and psycho-somatic effects of blood donation between Tehran and Mahabad as two different cities on culture and socio-economic status. Materials and Methods This cross-sectional study was done in Winter of 2014 on 258 blood donors: 123 in Tehran and 135 in Mahabad. Some days were selected randomly for the donors to be asssessed on those days. The questionnaire contained 44 questions. We used descriptive statistics, mean comparison tests and chi-square using SPSS version 18 to analyze the data. Results In this study, 242 men (93.8%) and 16 females (6.2%) participated. The motives for blood donation were altruism (Tehran and Mahabad 93% and 80%, respectively), positive effects on health (Tehran and Mahabad 66% and 80%, respectively), and the health evaluation of blood donors (Tehran and Mahabad 52% and 69%, respectively). Among the short term effects, being useful, alertness, mental peace, and happiness and among the long term effects, the work efficiency, health improvement, and stress reduction had a higher frequency; 6.4% of donors reported negative effects such as loss of work efficiency as an impediment to blood donation. Conclusions The main motivation of blood donation was altruism and positive effects of blood donation with the recent impetus asssessed to be higher in Mahabad than Tehran. Most reported effects were mind relaxation, consciousness, happiness, and good feelings with greater frequency in Mahabad than in Tehran.