روند بازيابي مواد آلي خاك تخريب‏شده طي يك دوره ده ساله پس از عمليات چوبكشي در جنگل

Recovery of disturbed soil organic matter over a 10-year period after timber skidding operation in forest

عملیات بهره‎برداری جنگل و چوبكشی زمینی به‏دلیل ایجاد كوبیدگی شدید و تخریب خاك، می‎تواند موجب تغییر در خصوصیات فیزیكی و شیمیایی خاك شود. از سویی دیگر اطلاعات كمی در خصوص زمان لازم برای بازیابی خصوصیات خاك تخریب‏شده وجود دارد. از‎این‎رو تحقیق حاضر به منظور بررسی تغییرات مواد آلی، به‎عنوان یكی از خصوصیات مهم شیمیایی خاك، در اثر عملیات چوبكشی و روند بازیابی آن طی ده سال پس از عملیات چوبكشی انجام شد. بررسی تغییرات مواد آلی در سه بخش ترددی كم، متوسط و زیاد یك مسیر چوبكشی كه اخیرا كار چوبكشی در آن به پایان رسیده بود و سه مسیر كه یك، پنج و ده سال از آخرین تردد ماشین‎آلات در آنها می‎گذشت، انجام شد. نتایج حاصل نشان داد كه عملیات چوبكشی با توجه به شدت تردد ماشین‎آلات، باعث كاهش مواد آلی به میزان 5/32، 5/53 و 5/58 درصد به‎ترتیب در ترددهای كم، متوسط و شدید نسبت به تیمار شاهد می‎شود و میزان بازیابی نیز با توجه به شدت‎های ترددی در سنین مختلف متغیر است و بستگی به شدت تخریب خاك دارد؛ به‏طوریكه با گذشت زمان، شدت تردد كم، بیشترین میزان بازیابی را نسبت به دو تردد دیگر نشان می‏داد. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد كه تخریب مواد آلی خاك در اثر عملیات چوبكشی بیش از حد آستانه تخریب است و حتی پس از گذشت ده سال این تغییرات به طور كامل بازیابی نشدند و اختلافاتی را با تیمار شاهد نشان دادند.

Logging operation due to soil disturbance and compaction changes soil physical and chemical properties. On the other hand, there is a paucity of data on the time required for recovery of disturbed soil properties. This research was therefore carried out to investigate the effects of ground-based skidding on organic matter, which is one of the important chemical soil properties, and itʹs process of recovery over a period of 10 years after timber skidding. Changes in organic matter was quantified at three traffic levels including low, medium and heavy on a skid trail that has recently been established. Three skid trails have been left without skidding and traffic for one, five and ten years. The results indicate that skidding with regard to traffic intensity, when compared with the control, significantly decreased organic matter by 32.5, 53.5 and 58.5% at low, medium and heavy traffic, respectively..  Furthermore, the rate of recovery with regard to traffic intensity varied depending on degree of soil disturbance, where low traffic showed more recovery than medium and heavy traffic. The results revealed that soil organic matter removal by skidding was beyond the disturbance threshold and even after a ten-year period, no complete recovery was observed.