تأثير آموزش مطابق الگوي خودمراقبتي اورِم بر سطح مشقت و رنج عضو خانواده مراقبت‌كننده از بيمار داراي صدمات نخاعي

The Effect of Educational Intervention Based on Orem Self-Care Model on Family Caregiverʹs Burden of Patients with Spinal Cord Injuries

هدف افراد خانواده مراقبت‌كننده از بیماران دارای صدمات نخاعی به‌دلیل ماهیت و روند طولانی مراقبت در این بیماران، درجات متفاوتی از رنج و مشقت را تجربه می‌كنند كه این شرایط می‌تواند عواقب متفاوتی را برای این مراقبت‌كنند‌گان به‌دنبال داشته باشد. یكی از عوامل مهم در روند رنج و مشقت این افراد سطح آگاهی‌شان در مورد روند مراقبت از بیمارشان است؛ بنابراین، مطالعه حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش مطابق «الگوی خودمراقبتی اورِم» بر سطح مشقت و رنج افراد خانواده مراقبت‌كننده از بیمار دارای صدمات نخاعی انجام گردید. روش بررسی مطالعه نیمه‌تجربی حاضر با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون و با گروه كنترل، روی 70 نفر از اعضای اصلی خانواده مراقبت‌كننده از بیماران صدمات نخاعی استان خراسان جنوبی صورت گرفت. واحدهای موردپژوهش به روش تصادفی انتخاب و به دو گروه مداخله و كنترل تقسیم شدند. گروه مداخله مطابق با برنامه آموزشی اورم در بیماران دارای صدمات نخاعی، در طول 8 جلسه 40 دقیقه‌ای در محل مركز تحت‌آموزش قرار گرفتند. به‌منظور بررسی رنج و مشقت مراقبت‌كنند‌گان از پرسشنامه 22 سؤالی «زَریت» با شاخص روایی محتوایی (CVI) 80 درصد و آلفای كرونباخ 79/0 استفاده و پرسشنامه، قبل و بعد از مداخله در گروه مداخله و كنترل تكمیل شد. نتایج پژوهش با نسخه 16 نرم‌افزار SPSS و آزمون‌های آماری توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و تحلیلی (آزمون تی، تحلیل واریانس و ضریب همبستگی پیرسون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها میانگین رنج و مشقت در مراقبت‌كنند‌گان قبل از مداخله بین دو گروه تفاوت معنی‌داری نداشت، اما بعد از مداخله بین دو گروه تفاوت معنی‌داری مشاهده شد (05/0>P). تفاوت میانگین رنج و مشقت قبل (33/0±2/3) و بعد از مداخله (66/0±11/3) در گروه مداخله معنی‌دار بود (05/0>P) كه از تأثیر مثبت آموزش در این زمینه حكایت دارد. افزایش سن و طول مدت مراقبت و همچنین سطح درآمد پایین و بیكاری به‌طور معنی‌داری با افزایش سطح رنج و مشقت مراقبت‌كنند‌گان همراه بود (05/0>P). نتایج به‌دست‌آمده در زمینه ارتباط بین میانگین رنج و مشقت در افراد مراقبت‌كننده با متغیرهای جمعیت‌شناختی حاكی از آن است كه بین رنج و مشقت افراد مراقبت‌كننده با میزان درآمد و شغل، قبل و بعد از مداخله در دو گروه ارتباط معنی‌داری وجود دارد (05/0>P). همچنین نمره مشقت با طول مدت مراقبت از فرد صدمه‌دیده رابطه مثبت معنی‌داری را نشان می‌داد. هرچه افراد مدت‌زمان بیشتری از فرد صدمه‌دیده مراقبت می‌كردند، نمره مشقت آنها بالاتر بود (3/0=r و 05/0>P). همچنین نمره مشقت با افزایش سن، رابطه مثبت و معنی‌داری داشته است (3/0=r و 05/0>P). بین دیگر متغیرها با نمره رنج و مشقت ارتباط معنی‌داری مشاهده نشد (05/0>P). نتیجه‌گیری نتایج این مطالعه نشان می‌دهد كه آموزش فرد مراقبت‌كننده از بیمار دارای صدمات نخاعی در قالب الگوی خودمراقبتی اورم می‌تواند نقش مهمی در كاهش رنج و مشقت تجربه‌شده در مراقبت‌كنند‌گان در طول دوره طولانی مراقبت داشته باشد. علاوه ‌براین، شرایط مالی و اشتغال افراد مراقبت‌كننده نیز می‌تواند عامل ارتباطی مثبتی در میزان رنج و مشقت آنها باشد؛ بنابراین، توصیه می‌شود كه خانواده‌های مراقبت‌كننده از این بیماران تحت‌حمایت و نظارت سازمان‌های حمایت‌كننده اجتماعی و درمانی قرار گیرند. همچنین با توجه به مراقبت طولانی موردنیاز این بیماران می‌توان اقداماتی مانند مراقبت در منزل با حمایت و پشتیبانی مراكز صدمات نخاعی انجام داد تا از فشار مراقبت بر اعضای خانواده مراقبت‌كننده كاسته شود.

Objective Family member caregivers of patients with spinal cord injuries experience varying degrees of burden because of the long process in the care of their patients. These conditions have different negative consequences for the family caregivers. One of the most important protective factors against the suffering of the caregivers is their knowledge about care giving process. Therefore, the aim of the present study was to evaluate the effect of educational intervention based on Orem self-care model on family caregiversʹ burden of patients with spinal cord injuries. Materials & Methods This was a quasi-experimental study with pretest and posttest design and control group. It was conducted on patients with spinal cord injuries at South Khorasan Province. Research units purposefully selected and then were randomly allocated to experimental and control groups. Experimental group received educational intervention based on Orem self-care model for patients with spinal cord injuries consisted of eight 40-minute teaching sessions at the center. To measure the burden of caregivers, 22-item Zarit questionnaire was used with content validity index of 80% and Cronbach α of 0.79. The questionnaire was completed before and after the intervention in experimental and control groups. The results were analyzed by SPSS version 16 using descriptive (frequency, mean and standard deviation) and analytical (t-test, ANOVA and Pearson correlation coefficient) statistics. Results Mean of burden in caregivers was not significantly different between the 2 groups before The intervention. But, we observed significant differences between the 2 groups after the intervention. The difference between mean of burden before (3.2±0.33) and after (3.11±0.66) the intervention was significant (P<0.05) which shows the positive impact of education. The results obtained with regard to the relationship between mean burden of caregivers and demographic variables indicate that there is a significant relationship between the burden of caregivers and their income, before and after intervention in 2 groups (P<0.05). Furthermore, burden score shows a significant positive association with the duration of caring the damaged patient. The longer the duration of caring, the higher would be the burden score (P<0.05, r=0.3). The burden score relates also with increasing age, both positively and significantly (P<0.05, r=0.3). There was no significant correlation between other variables and burden score (P>0.05). Conclusion The results of this study suggest that education of family caregivers of patients with spinal cord injuries based on Orem self-care model can reduce their experienced burden resulted from chronic and long term caregiving involvement. Moreover, the financial situation and occupation of caregivers could be a positive relational factor in their burden. Therefore, we suggest that the family of caregivers  be under support and supervision of social and therapeutic supportive organizations. Also, with regard to long-term care of these patients, some measures like caring the patient at home with support and backing of spinal-cord injury centers to reduce the pressure on the family of caregivers are recommended.