موانع نوگرايي در حوزه علميه قم در زمان زعامت آيت الله بروجردي [ 1325 ـ 1340]

Barriers to Modernism in Qom Seminary under the Leadership of Ayatollah Boroujerdi (1946-1961)

در دوران زعامت آيت الله بروجردي، با وجود مواجهه جدي حوزه‌هاي علميه و جامعه مذهبي ايران با سيل انديشه‌ها و نهادهاي نوين غربي، گرايش به نوسازي در حوزه علميه قم نيز افزايش يافت. نوگرايان بيشتر خواهان اصلاحات در تشكيلات، برنامه‌هاي آموزشي و نظام تبليغي حوزه بودند و طرح‌هاي اصلاحي متعددي به آيت الله بروجردي پيشنهاد كردند. هرچند ايشان عالِمي نوگرا بود و اصلاحات گسترده اي در حوزه علميه انجام داد، به دلايلي از پذيرش برنامه پيشنهادي نوگرايان صرف‌نظر كرد. متن حاضر به بررسي موانع دروني و بيروني پذيرش نوگرايي و فرايند نوسازي از سوي بخش‌هايي از بدنه حوزه علميه قم مي‌پردازد؛ موانعي كه زعيم نوگراي حوزه قم را نيز در انجام برخي از امور اصلاحي، مردد ساخت و برنامه اصلاحي تهيه‌ شده توسط علماي نوگراي حوزه را موقتاً به شكست كشانيد.

Despite the serious confrontation of Iranian seminaries and religious communities against a flood of western modernistic ideas and institutions, the modernistic tendencies increased in Qom seminary, during the leadership of Ayatollah Boroujerdi. Modernists often sought reforms in organization, educational programs and propagation system of seminaries and offered various reform projects to Ayatollah Boroujerdi. Ayatollah Boroujerdi rejected their proposed projects, although he himself was a modernist scholar and had implemented unprecedented modernistic reforms in the seminary. The present paper examines the internal and external barriers to acceptance of modernity and modernization process by some parts of Qom Seminary; the barriers made the modernist leader of Qom seminary uncertain to reform and reform program provided by modernist scholars of seminary being defeated temporarily.