هويت طبيعي يا تحميلي؟ بوستان جوانمردان، منظره سازي در دره كن

مسيل ها و روددره هاي دامنه جنوبي البرز موقعيت جغرافيايي و توپوگرافيك ويژه اي براي شهر تهران پديد آورده اند. در سال 1347 رويكرد صلب و بخشي برنامه هاي توسعه شهري در برخورد با روددره هاي شهر تهران، نقش ساختاري آنها در توسعه شهري و تامين نياز شهروندان را ناديده گرفته و رودخانه ها را به كانال هاي دفع آب هاي سطحي، فاضلاب و نقاط حادثه خيز شهري مبدل ساخته است. در طرح جامع تهران (۱۳۸۵)، پتانسيل روددره ها در شكل دهي سازمان فضايي و تعريف پهنه هاي گردشگري در دستور كار مديريت شهري تهران قرار گرفت. در اين ميان روددره «كن» به عنوان محور گردشگري شهر انتخاب و برنامه ساماندهي رودخانه و پيرامون آن تدوين شد. بوستان جوانمردان در تابستان سال ۱۳۹۱در ساحل رودخانه كن حدفاصل پل بزرگراه همت و بزرگراه حكيم، در مرز ميان منطقه ۵ و ۲۲ شهرداري تهران، به عنوان محصول عملي اين برنامه و سياست ها به بهره برداري رسيد. امروز با گذشت بيش از ۳ سال از بهره برداري بوستان جوانمردان، تبديل اين پروژه مهم به يكي از ضعيف ترين بوستان هاي شهر تهران مورد پرسش قرار مي گيرد. چرا پروژه اي در اين مقياس با وجود تاكيد و توجه ويژه اسناد بالادست و مديريت شهري با شكست مواجه مي شود؟ چرا با وجود هدف احياء و پيوند رودخانه با شهر و شهروندان، اين پروژه نه تنها در جذب مخاطب ناموفق مي باشد، بلكه خود به عاملي در نابودي هويت طبيعي و فرهنگي رودخانه كن تبديل شده است؟ اين نوشتار بر مبناي اسناد موجود و روند طي شده از تعريف، برنامه ريزي، طراحي و اجرا، به بررسي دلايل دور شدن پروژه بوستان جوانمردان از اهداف اوليه ساماندهي و احياء رودخانه­ كن مي پردازد. فاصله ميان اهداف و راهبردهاي بيان شده در برنامه ساماندهي ويژه روددره كن در طرح هاي موضعي-موضوعي طرح جامع ۱۳۸۵ و طرح ساماندهي رودخانه كن و پيرامون آن توسط مهندسين مشاور آرمانشهر تا سياست گذاري و اقدامات صورت گرفته در مقياس مياني و خرد توسط مهندسين مشاور آتك به عنوان طراح اصلي پروژه مورد بررسي قرار مي گيرد. در نهايت عدم شناخت طراح از ارزش هاي طبيعي و منظرساز روددره كن را عامل مهم عدم توانايي طرح ارايه شده در پاسخ گويي به اهداف مورد نظر طرح جامع و شكست پروژه مي داند.