بيولوژي ملخ بادمجاني (Bradyporus latipes (Orthoptera: Tettigonidae و تعيين بهترين نحوة كنترل آن در مراتع استان چهارمحال و بختياري

Biological study of Bradyporus latipes (Orthoptera: Tettigonidae) and determination of the best control method in rangelands of Chaharmahal and Bakhtiary Province

یكی از آفات مهم محصولات كشاورزی، مرتعی و جنگلی ملخ‌ها هستند. گونه های مختلفی از ملخ‌های بومی در استان چهارمحال و بختیاری روی گیاهان مرتعی و محصولات كشاورزی فعال می باشند. مهمترین گونه‌ای كه در سالهای اخیر افزایش جمعیت داشته Bradyporus latipes معروف به ملخ بادمجانی یا ملخ شكم بادمجانی است. بیولوژی این ملخ در استان طی سالهای 1381-1379 در مهمترین كانونهای فعالیت آفت، شامل منطقه دوتو شهركرد و مراتع اطراف شهر بن و در آزمایشگاه با پرورش حشره بررسی شد. همزمان با بررسی‌های صحرایی، آزمایش مقایسه‌ای با استفاده از سموم كارباریل، فنیتروتیون، B.T.Deltaplus، دیملین و شاهد به دو روش محلول پاشی و طعمه مسموم انجام شد و نتایج مرگ‌و‌میر پس از زمانهای مختلف در قالب یك آزمایش فاكتوریل با پایه طرح كاملاً تصادفی مورد تجزیه آماری قرار گرفته و مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون دانكن در سطح 5% انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد حشره دارای یك نسل در سال است. زمستان‌گذرانی بصورت تخم بوده و فعالیت آفت از نیمه اسفند شروع و تا اواخر خرداد سال بعد بطول می انجامد. این ملخ دارای پنج سن پورگی است. حشره پلی‌فاژ بوده و دامنه میزبانی حداقل 40 گیاه مرتعی از خانواده های مختلف گیاهی دارد. تغییرات ناگهانی دما هنگام تفریخ تخم‌ها در اسفند‌ماه و بارندگی‌های مستمر روی پوره ها از عوامل تأثیر‌گذار در كاهش آفت بودند. مهم­ترین دشمنان طبیعی آفت، شامل سار (Buteo buteo L.)، گنجشك (Petronia petronia L.)، كلاغ (Corvus frugilegus L.)، لارو سوسكهای خانواده Meloidae، زنبورهای خانواده Sphecidae، مگس‌های Asilidae و دو گونه مگس پارازیتوئید اختصاصی به نام‌های  Sarcophila meridionalis Verves و Wolfhartia bella Macquart بود. در آزمایش مقایسه سموم، نتایج نشان داد كه به‌طور كلی در روش محلول پاشی تلفات بیشتر بوده و اختلاف معنی‌داری با روش طعمه مسموم از خود نشان داد(05% p <). همچنین بین سموم نیز اختلاف معنی داری وجود داشت. سم فنیتروتیون دارای بالاترین و B.T.Deltaplus دارای كمترین تأثیر بود. دیملین و كارباریل نیز در میان این دو سطح آماری قرار گرفتند. بعلاوه میزان تأثیر دیملین روغنی روی آفت بسیار بیشتر از دیملین پودری بود (05% p <)، ولی بین تلفات جنس نر و ماده در مورد كلیه سموم بكار رفته اختلاف معنی‌داری در هر دو روش وجود نداشت (05% p <).    

Grasshoppers are accounted as important pests of agricultural crops, rangelands and forests. There are various native grasshoppers on range plants and field crops in Chaharmahal and BakhtiaryProvince. Bradyporus latipes is the most important pest, with rapid increase in population. In the course of study carried out in rangelands of Douto-Shahrekord region and Ben city during 2000-2002, life cycle of the pest was investigated in field plots and in laboratory conditions. Further to that, a comparative experiment was conducted to apply the insecticides, Carbaryl, Phenithrothion, B.T.Deltaplus and Dimilin and two different methods of spraying and toxic baits against the pest. The data were analyzed by factorial design on the basis of a completely randomized design. The comparisons of means were conducted by Duncan multiple range test. The results indicated that insect had one generation in a year. The pest overwinters as eggs in soil. The activity period started in April and lasted till June. The pest had five instars and was polyphagous with around 40 hosts of different plant families. Low temperature in April and continual rain in spring caused high mortality on nymphs of the pest. Starlings, sparrows, crows, larvae of blister beetles and robber flies were predators, while wasps of the family Sphecidae and two sarcophagid flies (Sarcophila meridionalis and Wolfhartia bella) were parasitoids of this grasshopper. In comparison of the insecticides, results indicated that mortality percent in spray treatment method was higher and statistically different with bran bait method (p<0.05) and in terms of mortality rate, insecticides were statistically different (p<0.05). Phenitrothion had the highest, while B.T. and Deltaplus had lower mortality percent. Dimilin and Carbaryl were placed in two statistical levels between Phenithrothion and B.T.Deltaplus. In addition, the mortality percent of oily Dimilin were higher and more effective than powdery Dimilin. Mortality rate between male and female grasshoppers for all insecticides in two different treatment methods was not statistically different (p<0.05).