پيدايش وسيع بيماري زنگ پسته Pileolaria terebinthi بر روي در ختان خنجوك در جنگلهاي شرق استان خوزستان

Epidemical occurrence of Pileolaria terebinthi on Pistacia khinjuk in eastern forests of Khuzestan Province

در تابستان و پاییز سال 1384 طی بازدیدهای انجام شده از عارضه خشكیدگی درختان خنجوك یا كلخونگ (Pistacia khinjuk Stocks.) شهرستان ایذه و عرصه‌های روستای دلی، علائم بیماری شامل خشكیدگی برگها، ریزش شدید برگها و خزان زودرس، خشكیدگی سرشاخه ها، بدشكلی و هیپرتروفی سرشاخه‌ها بر روی درختان خنجوك مشاهده (شكلهای 1و2) و از درختان آلوده نمونه‌برداری گردید. آلودگی در همه درختان مشاهده شده در منطقه دیده شد و در اغلب درختان آلوده، خشكیدگی به طور كامل در برگها و سرشاخه‌ها و تغییر شكل سرشاخه‌ها وجود داشت. نتایج نمونه‌برداری، بررسیها و اندازه‌گیریهای میكروسكوپی و ریخت‌شناسی عامل بیماری و مشاهدات بافت‌شناختی به تشخیص گونه قارچ Pileolaria terebinthi (DC.) Cast. ، به عنوان عامل بیماری زنگ بنه یا پسته كوهی در استان خوزستان منجر گردید. قبلاً آلودگی به این بیماری از جنگلهای بنه (Pistacia mutica Fisch. et Mey)در استان فارس گزارش شده است. این زنگ تك‌پایه[1] بوده و طی سالهای اخیر وقوع فراگیر و همه‌گیری آن در شرق استان خوزستان روی درختان خنجوك مشاهده گردیده است. از آنجایی كه بیماری از نقطه نظر حفظ ذخایر توارثی می‌تواند تهدیدی برای این ژرم‌پلاسم ارزشمند منطقه‌ای باشد، بررسی‌های سبب شناسی با در نظر گرفتن ارتفاع منطقه، سن درختان و موضوع دیرزیستی و حساسیت آنها، وقوع توالی اكوسیستم و یا تغییرات اقلیمی و پیشنهاد راهكارهای اجرایی و یا پیش‌آگاهی‌های اقلیمی منطقه‌ای درخصوص امكان كنترل گسترش بیماری از مناطق جنوب كشور به نواحی مركزی (پسته‌كاریها) و شمالی‌تر، ضروری به نظر می‌رسد.      

During surveys conducted in summer and autumn of 2005 on khinjuk trees (Pistacia khinjuk Stocks.) in Eizeh region and Deli village in the eastern part of Khouzestan province, disease symptoms including leaf necrosis, early defoliation, dieback, deformation and hypertrophy of branches were observed on khinjuk trees. Forests showed a vast epidemical expansion of the disease during 2005 and 2006 and in almost all infected trees, complete necrosis of leaves, die back and deformation of branches were observed. Samples were taken from the diseased trees. Microscopically measurements and morphological and histological studies led to identification of Pileolaria terebinthi (DC.) Cast., as the causing agent of pistachio rust in Khuzestan province. Rust attack due to Pileolaria terebinthi has already been observed on Pistacia mutica in Fars Province. The rust is autoecious and its expansion as an epidemic disease on Pistacia khinjuk has been observed in Khouzestan in the recent years. The disease could be a threat to the survival of the valuable genetic resources in the region. Therefore, it is necessary to investigate various etiological aspects taking into account region height, age of the trees, their susceptibility, ecosystem sequencing or region climatic changes in order to exert forecasting and controlling strategies of disease which is spreading northward in the country.