بررسي علل خشكيدگي و مرگ درختان سرو نقره‌اي (Cupressus arizonica) در منطقه قم

Investigation of causal agents in decline and mortality of Arizona Cypress (Cupressus arizonica) in Qom

این تحقیق به منظور بررسی علل‌ خشكیدگی تدریجی درختان سرو نقره‌ای (Cupressus arizonica Green) در استان قم, طی سالهای 84-1382 اجرا گردید. محل اجرای طرح در فاصله 9 كیلومتری جنوب شهرستان قم (پارك غدیر) ‌بود. شرایط اكولوژیك منطقه ارزیابی و همچنین آزمایشهایی در مورد مشخصات عوامل بیماری‌زا و آلودگی‌های قارچی درختان انجام گردید. در این تحقیق ضمن بررسی شرایط ایده‌آل رشد و توسعه سرو نقره‌ای، عوامل محدودكننده رشد و توسعه و نیز خطرهایی كه پایداری آن را در منطقه تهدید می‌نماید، مطالعه گردید. از قسمتهای آلوده بخصوص زخم‌های ایجاد شده روی تنه اصلی نمونه‌برداری صورت گرفت. اثبات بیماری‌زایی عامل بیماری به روش آلوده كردن نهالها در گلخانه انجام گرفت. بدین صورت كه روی ساقه هر نهال زخم ایجاد نموده و یك دیسك از پرگنه در حال رشد قارچ در محل زخم ایجاد شده روی ساقه نهال قرار داده شد. بیماری‌زایی پس از سه هفته با پوسیدگی در محل زخم به اثبات رسید. نتایج نشان ‌داد كه مجموعه‌ای از عوامل اكولوژیك و فیزیولوژیك باعث خشكیدگی درختان سرو نقره‌ای شده‌اند. بعلت نامناسب بودن خاك و شوری آب, ‌درخت به تدریج ضعیف شده و از طرفی عدم آبشویی املاح به علت نامناسب بودن بافت خاك، باعث تجمع املاح و شور شدن بیش از حدّ خاك گردیده است. با ضعیف ‌شدن درخت و فراهم شدن شرایط مساعد برای گسترش عوامل بیماری‌زا، به مرور زمان این عوامل و از جمله قارچ بیماری‌زای Suttan and Dayko  Nattrassia mangiferae  گیاه را تحت تأثیر قرار داده و روند خشكیدگی درخت را تسریع و تشدید نموده ‌است. این قارچ پس از ورود به بافت گیاه میزبان به سیستم آوندی گیاه وارد شده و باعث مسدود شدن آوندها می‌گردد و گیاه آلوده از قسمت تاج به سمت پایین خشك می‌شود. در محل نفوذ قارچ بر روی تنه و شاخه‌ها معمولاً زخم‌هایی ایجاد می‌شود و به علت مسدود شدن آوندها در ناحیه زخم شیره گیاه به صورت صمغ به بیرون تراوش می‌نماید. این قارچ پاتوژن بسیار مخرّبی است و به دلیل داشتن میزبانهای زیاد، حضور آن در فضای سبز نگران كننده می‌باشد.    

Arizona cypress (Cupressus arizonica Green.) is an exotic species that has been brought to Iran a long time ago. It is planted in different areas with various climatic conditions. This research was carried out in the period 2004 to 2006 to determine the causal agent of dieback and decline of Arizona cypress trees , at Ghadir Park located 9 kilometer south of Qom city. The optimum or limitation factors studied on the growth and development of cypress trees. At last some recommendation advise for improving current condition. The observations and tests showed that collection of ecological and physiological factors led to Arizona cypress dieback. However primary cause of weakness and mortality the cypress trees in the local conditions, are unsuitable soil and water salinity. Water salinity and lack of leaching , leads to salts assembling. Secondary factors such as Nattrassia mangiferae Suttan and Dayko attack to plant, when they get weak and stress conditions intensified, so speeding and boosting dieback process.