بررسي ساختار مرفوزيستي گال مازوج و زنبور عامل آن در جنگلهاي بلوط غرب كشور

Morphobiological specifications of Mazooj gall in oak forests of west Iran

زنبورهای گالزای بلوط (Hym.: Cynipidae: Cynipini) گالهای متنوعی را روی اندامهای مختلف درختان بلوط بوجود می‌آورند. تعدادی از این گالها به‌ویژه گال مازوج حاوی تانن فراوان می باشند. این بررسی كه طی سالهای 1383 و 1384، در استانهای آذربایجان غربی، كردستان، كرمانشاه و لرستان انجام شد، گال مازوج از نظر شناسایی، پراكنش، میزبان و ... مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد كه عامل ایجاد كننده گال مازوج گونه Andricus sternlichti Bellido می‌باشد. این گونه زنبور تقریبا درشت و به رنگ قهوه‌ای روشن بوده و میزبان آن بلوط Quercus infectoria است. زمان تشكیل این گال در استان آذربایجان غربی اواسط تیر و در استانهای كردستان، كرمانشاه و لرستان اوایل مرداد ماه ثبت گردید. گال مازوج در زمان تشكیل سبز رنگ (مازوج سبز) بوده و در مراحل پایانی رشد خود به رنگ زرد درمی‌آید كه مازوج زرد یا سفید نامیده می‌شود. زمان تشكیل مازوج زرد در استانهای مورد مطالعه اواخر شهریور ماه است. سطح خارجی گال مازوج دارای برجستگی‌ها و دندانه‌های كوچكی بوده و دارای یك حفره لاروی می‌باشد. مناطق پراكنش این گال نیز عبارتند از: استان آذربایجان غربی: میر‌آباد، روستای قبرحسین در شهرستان پیرانشهر و روستاهای قاسم رش، بنوخلف و دارقبر در شهرستان سردشت. استان كردستان: حومه شهرستان مریوان، ساوجی، چناره، كانی دینار، باشماق، كانی سور، بوئین و شوی. استان كرمانشاه: اسلام‌آباد (بخش گهواره)، سرپل ذهاب، ریجاب، شهرستان جوانرود و مسیر پاوه به جوانرود. استان لرستان : شهرستان الشتر (منطقه قلایی) و خرم آباد (روستای كاكاشرف).    

Oak gallwasps (Hym.: Cynipidae: Cynipini) induce various galls on different parts of oak trees. Some of these galls, especially Mazooj, contain high amount of tannin. In this survey conducted in the period 2003 and 2004, identification, distribution, host plants and the relevent subjects on this gall were studied in a national research project executed in West-Azarbaijan, Kordestan, Kermanshah and Lorestan provinces. Results showed that the Andricus sternlichti Bellido induces the Mazooj gall. The species is somehow big, brown and the host plant is Quercus infectoria.Mazooj occurrence time is mid June in West-Azarbaijan and early July in Kordestan, Kermanshah and Lorestan. Mazooj is green in the beginning (green Mazooj) which turns yellow by the end of growing season (called yellow Mazooj). Yellow Mazooj is produced at the end of August in the provinces. Outer surface of Mazooj has tiny dents and it is unichamber. Distribution areas of Mazooj are as follows: 1-West-Azarbaijan: Mirabad city, Ghabrehosein (Piranshahr city), Ghasemrash, Banookgalaf and Dare-Ghabr (Sardasht city). 2- Kordestan: around Marivan city, Savji, Chenareh, Kanidinar, Bashmagh, Kanisoor, Boiin and Shooy. 3-Kermanshah: Slamabad (Gahvareh), Sarpole Zahab,Rijab, Javanrod city and Paveh to Javanrod road. 4- Lorestan: Aleshtar city(Ghalaii) and Khoramabad (village Kakasharaf).