پارازيتوئيدهاي زنبورهاي گالزاي بلوط در استان لرستان

Parasitoids associated with oak gall wasps in Lorestan province

این بررسی طی سالهای 1384-1382 به منظور جمع‌آوری و شناسایی جوامع پارازیتوئیدهای زنبورهای گالزای خانواده Cynipidae روی دو گونه بلوط، Quercus infectoria و  Q. brantiiدر استان لرستان انجام گرفت. در این استان سه منطقه، قلایی واقع در شمال غربی استان، نوژیان واقع در جنوب شرقی و شوراب واقع در جنوب غربی شهر خرم آباد برای نمونه برداری انتخاب گردید. زمان نمونه‌برداری با توجه به شرایط آب و هوایی استان به گونه‌ای انتخاب ‌شد كه در زمان نمونه‌برداری، گالها مرحله بلوغ خود را طی كنند. گالها پس از جمع‌آوری در كیسه‌های نایلونی قرار داده شده و به همراه برچسب مشخصات به آزمایشگاه منتقل می‌شدند. نمونه ها در شرایط آزمایشگاه قرار داده ‌شدند. نمونه‌ها هر چهار روز یكبار مورد بررسی قرار گرفته و حشرات خارج شده از گالها بر اساس خانواده، جنس و گونه تفكیك و به همراه مشخصات مربوطه به شیشه حاوی الكل 75 درصد منتقل ‌شدند. در این بررسی 19 گونه زنبور پارازیتوئید متعلق به 12 جنس و 6 خانواده، از بالا خانواده Chalcidoidea با تعداد گونه متفاوت، از روی 22 نوع گال مختلف ایجاد شده توسط زنبورهای گالزای خانواده Cynipidae، روی دو گونه بلوط Q. infectoria (10 گال) و Q. brantii (12 گال) جمع‌آوری گردید. خانواده Eulophidae با 4 جنس و 6 گونه، دارای بیشترین تعداد گونه در میان خانواده‌های جمع‌آوری شده است. پس از آن، خانواده‌های Torymidae و Eurytomidae هر یك با دو جنس و به ترتیب با 5 و 3 گونه قرار دارند. خانواده‌های Ormyridae (یك جنس) و Pteromalidae (دو جنس) هر كدام با دو گونه و در نهایت خانواده Eupelmidae تنها با یك گونه از كمترین تعداد گونه برخوردار بود. از 19 گونه زنبور پارازیتوئید جمع‌آوری شده، 16 گونه روی گالهای بلوط Q. brantiiو 9 گونه روی Q. infectoriaفعالیت می‌كنند. از این تعداد 3 گونه، به طور اختصاصی روی گالهای Q. infectoria، 10 گونه فقط روی گالهای بلوط Q. brantii و 6 گونه نیز به صورت مشترك گالهای زنبورهای Cynipidae را روی هر دو گونه بلوط پارازیته می‌كنند. نتایج ارائه شده نشان می‌دهد كه وجود نسلهای جنسی (گالهای بهاره) و غیرجنسی (گالهای تابستانه-پاییزه) زنبورهای گالزا، مهمترین عامل در افزایش تعداد و تنوع گونه‌های پارازیتوئید روی بلوط Q. brantiiدر مقایسه باQ. infectoriaمی‌باشد.    

This study was carried out to collect and identify gall wasps parasitoids on two oak species in Lorestan province during 2003-2005. Three sampling sites were selected to somehow cover distributional range of oak forests. These include: Ghalaii in northwest of the province, Nogian in southeast and Shoorab in southwest of Khoram-Abad city. Sampling dates were determined based on climatic conditions and development stages of gall formation (gall maturation). Collected galls were placed in plastic bags, labeled and transferred to the laboratory and maintained in the laboratory conditions. Samples were examined at four days intervals and emerged insects were screened based on family, genus, and species and placed in vials containing 75% alcohol and labeled accordingly. In this investigation, 19 parasitoid wasps of 12 genera and 6 families belong to Chalcidoidea superfamily were collected on 22 different galls. These galls are formed by Cynipid wasps on two oak species of Q. infectoria (10 galls) and Q. brantii (12 galls). Overall, Eulophidae family with 4 genera and 6 species was the most prevalent of the all collected Chalcidoidea. Torymidae with two genera and 5 species and Eurytomidae with 3 species are in the next levels of abundance. The genera include Eurytoma (one species) and Sycophila (2 species). Other families include Ormyridae (one genera) and Pteromalidae (2 genera) each with 2 species. Eupelmidae with one species is the least family in terms of abundance and species number.Of 19 collected parasitoid wasp species, 16 occurred on Q. brantii galls, with 9 species found on Q. infectoria. Of these, 3 species are specifically occurring on Q. infectoria galls. Ten species only occur on Q. brantii and 6 species are common on both oak species galls. Based on the results, occurrence of sexual and agamic generations account as the most important factor in enhancing abundance and diversity of parasitoid species on Q. brantii compare to Q. infectoria.