گزارش قارچ Cryphonectria parasitica عامل بلايت درختان شاه بلوط (Castanea sativa) از ايران

Report of Cryphonectria parasitica causing agent of chestnut blight from Iran

جنگلهای شاه بلوط ایران تنها به مناطق خاصی از استان گیلان نظیر مناطق كوهستانی شهرستان شفت (ویس رود، طالقان و لپوندان)، تالش (شفارود و آق اولر) و فومن (قلعه رودخان) محدود بوده و همین رویشگاه محدود نیز در معرض خطر نابودی قرار گرفته است. بنابراین صیانت از آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این تحقیق، طی بازدیدهایی كه از رویشگاه درختان آلوده و بیمار شاه بلوط در جنگلهای ویس رود و شفارود انجام پذیرفت، در اكثر درختان بیمار، علائم شانكر و بلایت روی شاخه‌ها و تنه مشاهده گردید. شاخه‌ها در قسمت‌های انتهایی خشكیده و تنه در برخی قسمت‌های خود دچار پارگی پوست (اپیدرم) گردیده و روی آن نقاط نارنجی رنگ متراكم و فراوان مشاهده گردید. علایم فوق دلالت بر وجود قارچ عامل شانكر و بلایت نكتریایی داشت. به همین دلیل از شاخه‌ها، تنه و ریشة این درختان نمونه‌برداری گردید. در آزمایشگاه علایم ماكروسكپی شانكر به ‌طور دقیق‌تر مورد بررسی قرار گرفت. از نقاط دارای علایم بافتهای آلوده (محل‌های پارگی اپیدرم میزبان)، نمونه‌هایی برداشت گردید. در اولین پرپاراسیون‌های میكروسكپی تهیه شده نمونه‌هایی از پریتیس‌های قارچ مخرب و بیماری‌زای بلایت شاه بلوط Cryphonectria parasitica مشاهده گردید. به منظور از بین بردن رنگدانه‌های مزاحم بافت گیاهی و نیز نرم شدن نسج آلوده كه ایجاد مشكل در تهیه نمونه و بررسی دقیق می‌نمود، نمونه‌ها به ‌‌مدت سه دقیقه در درون محلول در حال جوش پتاس 10 درصد قرار داده شدند. سپس اقدام به تهیه مجدد پرپاراسیون‌های میكروسكپی گردید. در این مرحله نمونه‌هایی بسیار واضح و شفاف تهیه و بعد با كانادابالزم تثبیت گردیدند. در مشاهدات میكروسكپی، مشاهده گردید كه آسكوكارپ این قارچ به تعداد چند عدد درون یك بافت استرومایی (كه خود این بافت استرومایی در داخل نسج گیاه میزبان واقع شده) قرار گرفته (شكل 1) و هر پریتیس در انتها توسط یك منفذی به خارج از بافت میزبان راه پیدا نموده است. این منافذ كه گردن اندام پریتیس را تشكیل داده بودند به حالت صاف و مستقل از دیگر پریتیس‌ها دیده می‌شدند. دیواره پریتیس‌ها به رنگ قهوه‌ای تیره و آسكها و آسكوسپورهای دو حجره‌ای درون آن به رنگ شفاف مشاهده گردیدند (شكل 2). در اندازه‌گیری طول و عرض حدود 20 آسكوسپور، اندازه‌ها برای طول اسپورها بین‌ 11-7 میكرون و عرض 5-5/3 میكرون قرار داشتند. این قارچ بر اساس منابع معتبر علمی (Roane, 1986) و (فلاحتی،1370) گونهCryphonectria parasitica (Murr.) Barr تشخیص داده شد كه این اولین گزارش از وجود این قارچ در ایران است.    

Chestnut forests of Iran occur only in Guilan province as the following areas; shaft (Visrood-Taleghan-Lepundan), Talesh (Shafarood) and Fuman (Ghaleh roodkhan). These areas have been subject to chestnut blight in recent years. Protection of chestnut stands is accounted as one of the most important research goals in Iranian forests research. In this study, infected sites were visited in Visrood and Shafarood forests. All infected trees demonstrated symptoms of canker and blight on trunk and branches. Some branches were dried and trunk bark was opened. A number of orange dots occurred around opened spots. These symptoms are good signs for chestnut blight recognition. Sampling procedures was carried out on branches and main trunks. In laboratory samples were examined by microscopic observation. Perithecia, asci and ascospores were observed under microscope. In order to soften the plant tissue colored dots, samples were boiled in KOH 10% for 3 minutes. In this stage, preparations were bright and clear. Then all of preparations were fixated. On examining the preparations, many ascocarps were observed into stromata. Every ascocarp had a tall neck. Perithecia 300-400 micrometer in diameter, embedded in stroma, dark brown to black, membranous, globose to flask shaped, with slender black necks up to 600 micrometer long. Asci oblong elliptic to subclavate, 30-60 X 7-9 micrometer. Ascospores hyaline, two-celled, sometimes constricted at the septum, ellipsoid, 7-11 X 3.5-5 micrometer, with a gelatinous envelope. Based on the scientific references (Roane, 1986) and (Falahati, 1991), this fungus was determined as Cryphonectria parasitica (Murr ) Barr. This is the first report of the fungus from Iran.