شناسايي و مطالعه آفات مهم سوزني برگان در اكوسيستم ها و فضاي سبز شهر تهران

Study of the important insect pests of Conifers in Tehran

این بررسی طی سالهای 1376 تا 1381 روی درختان سوزنی برگ كاشته شده در فضاهای سبز، جنگلكاریها و كمربندهای سبز اطراف تهران انجام گردیده است. برای انجام این كار از ابتدا تا پایان فصل رویش، از پاركها، لچكیها، وسط رفیوژها، میادین و حاشیه خیابانها و پاركهای جنگلی نظیر پارك جنگلی لویزان، شیان، سوهانك، غزال، آبعلی ، باغ گیاه شناسی ملی ایران، پارك پردیسان، آزادگان، جنگلكاریهای اطراف حرم مطهر حضرت امام (ره)، طرح جنات در حاشیه اتوبان تهران-قم، پارك جنگلی چیتگر و پارك 1000 هكتاری ورد آورد بازدید و وضعیت آفات هر یك از درختان سوزنی برگ در مناطق مورد مطالعه به ترتیب ثبت و یادداشت‌برداری گردید. جهت نمونه برداری مستقیم، از روی گونه‌های مختلف سوزنی برگ هر كدام 2 درخت انتخاب و در طول فصل رویش در چهار جهت جغرافیائی نمونه‌برداری بعمل آمده و پس از انتقال نمونه‌ها به آزمایشگاه، وضعیت زیستی و مراحل مختلف زندگی هر یك از آفات مشخص گردید. نمونه‌های جمع‌آوری شده به روشهای معمول آماده سازی و نسبت به شناسائی آنها اقدام گردید. در این ارتباط تعداد 10 گونه حشره بعنوان آفات مهم و درجه اول مشخص گردید كه عبارتند از: 1- سپردار كاجLeucaspis pusilla Loew. (Hom.: Diaspididae): این حشره یكی از مهمترین آفات درختان كاج كه تقریباً روی تمام گونه ها و واریته‌های كاج مشاهده می‌شود، می‌باشد. این آفت در تراكم بالا موجب زرد شدن، خشكیدن سوزنها و نهایتاً سرشاخة درختان كاج می‌شد. در پارك جنگلی چیتگر و نقاط مشابه از اواسط خرداد تا اواخر آبانماه كلیة مراحل زندگی آفت را می‌توان بر روی درختان كاج مشاهده نمود(امید، 1374). در مناطقی مانند پاركهای جنگلی و جنگلكاریها كه درختان كاج با تراكم زیاد و بصورت مجتمع كاشته ‌شده‌اند لاروها شانس زیادی برای انتقال افقی به درختان مجاور بوسیله باد دارند و بهمین علت تراكم آفت در این مناطق در مقایسه با بوستانها و حاشیة خیابانها كه درختان كاج بصورت پراكنده و منفرد می‌باشند بسیار بیشتر است (میربادین، 1372). 2- Hom.: Lachnidae)) Eulachnus tuberculostemmatas Theobald.: شته مذكور حشره‌ای است كوچك كه بصورت دستجمعی روی سوزنها و غنچه‌های كاج فعالیت دارد. این گونه از روی درختان كاج در نهالستانها، بوستانها و پاركهای جنگلی اطراف تهران جمع آوری شد. 3-  Eulachnus rileyi William 4- Schizolachnus pineti Fabricius 5- سوسك پوستخوار كاج Orthotomicus erosus Woll. (Col.: Scolytidae): میزبان این آفت منحصراً درختان كاج می‌باشد. سوسك پوستخوار كاج در استانهای مركزی، فارس و شمال ایران نیز انتشار داشته و اهمیت اقتصادی آن بسیار زیاد است. بر خلاف سایر پوستخواران، این آفت به درختان سالم و شاداب حمله و موجب خشك شدن آنها می‌شود. 6- شپشك آرد آلود ساحلی Pseudococcus maritimus Ehrh. (Hom.: Pseudococcidae): در فضاهای سبز شهر تهران این آفت به انواع سروها نظیر سروشیرازی، زربین، سرولاوسون، سرو خمره ای، سرو تبری و نیز انواع كاج حمله می كند. پوره‌ها و حشرات كامل معمولاً در اطراف برگ، دمبرگ و ساقه‌های نازك گیاهان یكساله و یا چند ساله زندگی و با خرطوم خود از شیرة گیاه تغذیه و باعث پژمردگی و ضعف گیاه، ریزش برگها و در نتیجه خشك شدن گیاهان می‌شوند (محمدی، 1380). 7- شته سرو تبری (Hom.: Lachnidae) Cinara cupressi Buckton.: این آفت شته مذكور روی برگها و شاخه‌های نازك درختان سرو تبریL.) Franco ) Platycladus orientalis  بطور دستجمعی زندگی و از شیرۀ نباتی تغذیه می كند. در نتیجه گیاه بسیار ضعیف شده و در اكثر موارد منجر به خشكیدگی قسمتهای درونی گیاه میزبان می‌شود. عسلك و ترشحات چسبناك شته سبب می‌شود كه در اوایل و اواخر فصل زنبورهای خرمائی، مورچه ها و زنبورهای معمولی بطرف درختان سرو تبری جلب شوند. این حشره علاوه بر سرو تبری به كامسپاریس و سایر سروها حمله نموده و اهمیت اقتصادی آن در فضاهای سبز شهری بسیار زیاد می باشد. 8- شته سدروس Cinara cedri Mimeur. (Hom.: Aphididae): حشره بصورت كلنی در قسمتهای زیرین جوانه ها و شاخه های نازك زندگی و از شیرة درختان سدروس تغذیه می نماید. آفت با تراكم زیاد در دو فصل از سال (بهار و پائیز) روی درختان سدروس مشاهده و باعث ضعف شدید گیاه و خشك شدن سرشاخه ها می شود. 9- سوسك پوستخوار ریز سرو و سایر سوزنی برگان(Col.: Scolytidae) .Phloeosinus bicolor Brulle: این حشره تا چند سال قبل اهمیت چندانی در اكوسیستمها و فضاهای سبز شهری نداشت. در سالهای اخیر در منطقة 20 شهرداری (منطقه شهر ری و نواحی اطراف) بشدت گسترش یافته و خسارت شدیدی به سوزنی برگان منطقه بویژه درختان موجود در خزانه وارد نموده و اهمیت نسبتاً زیادی در فضاهای سبز شهری پیدا كرده است. 10- كنة دو نقطه‌ای Tetranychus urticae Koch. (Acar.: Tetranychidae): در سطح شهر تهران آفت بویژه در خیابانهای پرتردد و ایستگاه‌های اتوبوس خیلی زیاد مشاهده می شود و كنه‌ها در فصل تابستان روی سوزنی برگانی نظیر كامسپاریس، سرو شیرازی و زربین صد درصد پشت برگها را فرا گرفته و امكان هر گونه تنفس را از درخت سلب می‌كنند. ساختار جمعیتی آفت بكمك درجه حرارت بالا و در شرایط آب و هوای خشك تهران تقویت می‌شود. نكتة مهم و قابل توجه در امر توسعة فضاهای سبز شهری و كشت سوزنی برگان آن است كه برخی از آفات مهم درختان كاج و نوئل نظیر پروانة جوانه خوار كاجRhyacionia buoliana Schiff.))، .شپشك سپردار نوئل Schrank.) (Nuculaspis abieti وكنه نوئل Oligonychus ununguis Jacobi.))در حال حاضر در شمال كشور انتشار داشته و دراكوسیستمها و فضای سبز شهر تهران حالت قرنطینه‌ای دارند. برای جلوگیری از ورود چنین آفاتی به این مناطق از انتقال نهالهای خریداری شده از شمال كشور جلوگیری و در صورت اجبار و نیاز، اقدامات احتیاطی و لازم در زمینة آفات قرنطینه ای اعمال گردد تا مانع از ورود آنها به اكوسیستم شهر تهران و سایر شهرها گردد.    

In the course of a survey carried out in 1997-2002 to investigate injurious pests of conifers in Tehran urban ecosystems, 10 insect species were collected and identified as key pest of conifers. Further to direct collecting of insects, small specimens as aphids and coccids were collected using snider trap and aspirator. Meanwhile, immature stages were kept in laboratory conditions until adult emerged. Results indicated the following species constitute the most serious pests currently affecting conifers. Pine needle scale (Leucaspis pussilla Loew.), Pine aphid (Schizolachnus pineti Fabr.), Pine spider mite (Tetranychus urticae Koch.) Cedar aphid (Cinara cedri Mimear), Mealy bug (Pseudococcus maritimus Ehrh.), Thuja aphid (Cinara thujafilina Del,G.) Juniper spider mite (Tetranychus urticae Koch.). Pine shoot moth (Rhyacionia buoliana Schiff.), Spruce needle scale (Nuculaspis pineti Schrank) and Spruce mite (Oligonychus ununguis Jacobi) are absent in Tehran landscapes, while they are pine cause for concern in northern provinces. Careful thought is needed about the phytosanitary measures to prevent their establishment. The research also covers the problems affecting conifers and evaluation of the best prospects for control.