بررسي پيامدهاي تغيير كاربري اراضي پيرامون شهري بر سكونت‌گاه‌هاي روستايي با استفاده از راهبرد مدل‌سازي سلول‌هاي خودكار (مطالعه موردي شهرستان اروميه)

Study on urban land use change impacts on rural settlement strategy using automated cell model (case study city of Urmia)

گسترش تدریجی كالبد شهر به پیرامون و دست اندازی به اراضی و روستاهای اطراف در شهرهای در حال توسعه ایران امری اجتناب ناپذیر است. توسعه ی خود به خودی و بدون برنامه می تواند زیان‌های كالبدی، اقتصادی، اجتماعی جبران‌ناپذیری را تحمیل نماید. در این راستا دستیابی به یك مدل بهینه به منظور بررسی روند تغییرات و پیش‌بینی گسترش آتی شهر و در پی آن شناسایی روستاهایی كه در معرض انحلال در بافت شهری قرار دارند می‌تواند ابزار بسیار مفیدی به منظور كمك به برنامه‌ریزان باشد. سلول های خودكار ابزاری مفید در تشریح فرآیندهای رشد شهری و تغییرات آن است. علاوه بر این، این رهیافت می تواند بر اساس تحلیل این نتایج روند رشد و توسعه آتی شهر را پیش بینی نماید. روستاهای اطراف ارومیه نیز به مانند دیگر روستاهای اطراف شهرهای بزرگ ایران نه از مهاجرت و نه از تبدیل به بافت شهری بر اثر گسترش فیزیكی پیرامون شهری در امان نمانده اند. روش شناسی این پژوهش از نوع كمی می باشد و از لحاظ روش و ماهیت آن در رده تحقیقات تجربی – تحلیلی و اكتشافی قرار می گیرد. این پژوهش ابتدا با بررسی تصاویر ماهواره ای و مطالعه نقشه های كاربری موجود در طی فاصله زمانی 1989 تا 2030، روند توسعه شهر ارومیه و ادغام روستاهای پیرامونی آن را بدست آورده، و با استفاده از مدل سازی اتوماسیون سلولی به پیش بینی توسعه شهری در سالهای آتی اقدام نموده است. این روش در سه گام انجام می شود: مرحله اول تهیه داده های مورد نظر از تصاویر ماهواره ای و طبقه بندی آنها، گام دوم، كالیبره كردن و مرحله‌ی آخر، پیش بینی است. اعتبار سنجی این مدل نشان داد كه نقشه پیش بینی شده 84 درصد با واقعیت تطابق دارد.

The gradual expansion of the developing cities towards the villages and peripheral areas of those cities is inevitable in Iran. Unorganized and unintended expansion can have negative economic and social consequences. Based on the debates of the potential consequences of ongoing expansion, achieving an economical method to assess this ongoing trend and anticipation of the future expansion as well as pinpointing the endangered villages would be a useful way to help policy makers.The Cellular Automata is a helpful method to analyze the process of city expansion and their transformation. In addition to that, this method can play an important role in anticipation of the future city expansion. Due to the process of expansion of the cities to the periphery and the migration, the surrendering villages in Urmia have been affected just like other big cities In Iran.The methodology of this research is quantitative and the method and nature of it has been categorized as practical, analytical and exploratory. In this research, initially the satellite pictures and the study of existing maps from 1989 to 2030 are being assessed, in which the process of expansion of Urmia and incorporation of the surrendering villages is figured out. The following step is the anticipation of expansion in the upcoming years by using Cellular Automata model. There are three steps in employing this model; first step is the collection of the required data gathered from satellite pictures and categorizing them. Second step is calibration and the final step is the anticipation. The assessment of this method revealed that the anticipated plan is 84 percent accurate.