بررسي مقايسه‌اي برخي مواد مؤثره پايه‌هاي نر و ماده گياه افدرا (Ephedra major Host)

A comparative study on some secondary metabolites of male and female stems of Ephedra major Host

افدرا (Ephedra major Host) درختچه‌ای دو پایه متعلق به خانواده افدراسه و از بازدانگان پیشرفته است كه خواص دارویی متعددی از آن شناخته شده‌است. هدف از این تحقیق بررسی برخی مواد مؤثره در پایه‌های نر و ماده در طول ماه‌های مرداد تا مهر است. به این منظور پایه‌های نر و ماده به‌طور جداگانه از رویشگاه طبیعی آن واقع در ارتفاعات بجنورد جمع‌آوری و خشك شدند. سپس عصاره متانولی به روش خیسانیدن استخراج و میزان آلكالوئید كل، افدرین، فنل كل، فلاونوئید كل و تانن كل نمونه‌های گیاهی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد كه میزان آلكالوئید كل و افدرین در طی ماه‌های مختلف و بین پایه‌های نر و ماده تفاوت معنی‌داری داشت. بیشترین میزان آلكالوئید كل در نمونه جمع‌آوری شده از پایه ماده در ماه مهر بود. همچنین نتایج بدست‌آمده از HPLC نشان داد كه میزان افدرین در این گیاه از 5/1 تا 99/1 میلی‌گرم بر گرم وزن خشك در ماه‌های مورد بررسی متغیر بود. بیشترین میزان افدرین در نمونه‌های برداشت شده از پایه نر در ماه مرداد دیده شد. همچنین میزان فنل كل، فلاونوئید كل و تانن كل در طی ماه‌های مختلف به‌ترتیب بین 13/41-5/31، 81/5-51/3 و 46/24-57/15 میلی‌گرم بر گرم وزن خشك بود. این نتایج نشان داد كه میزان فنل فقط در ماه مهر، میزان فلاونوئید كل، در ماه‌های شهریور و مهر و میزان تانن كل در ماه‌های مرداد و شهریور بین پایه‌های نر و ماده تفاوت معنی‌دار داشت.

Ephedra, belonging to the Ephedraceae family of gymnosperms, is a dioecious shrub, which has different medicinal properties. The purpose of this study was to compare some secondary metabolites of male and female stems of Ephedra major during August to October months. The male and female samples were collected from Bojnoord highlands and then were dried. The methanolic extract was separated by solvent method and total alkaloid, ephedrine, total phenol, total flavonoid and tannin levels were measured in collected samples. The measurement of total alkaloid and ephedrine content showed significant difference between male and female stems during different months. The highest amount of total alkaloid was obtained in samples collected from male stem during October month. While, the highest level of ephedrine was observed in samples collected in both male and female stems during August month. The data from HPLC analysis showed that ephedrine content ranged from 1.5 to 1.99 mg/g dry weight. Meanwhile, total phenol, total flavonoid and total tannin content ranged from 31.5-41.13, 3.51-5.81 and 15.57-24.46 mg/g dry weight, respectively. The obtained results revealed that there was significant difference between male and female stems in total phenol just in October, total flavonoid in September and October, and total tannin in August and September.