بررسي سيستم‌هاي مختلف حاصلخيزي خاك بر برخي صفات فيزيولوژيكي، عملكرد و ميزان اسانس مريم‌گلي (Salvia officinalis L.) در شرايط مختلف رطوبتي

Effects of different soil fertility systems on some physiological characteristics, yield and essential oil of sage (Salvia officinalis L.) under different irrigation regimes

مریم‌گلی یك گیاه دارویی متداول است كه به‌طور گسترده‌ای در صنایع غذایی و داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌منظور بررسی كودهای آلی و بیولوژیك بر خصوصیات فیزیولوژیكی، عملكرد و میزان اسانس گیاه دارویی مریم‌گلی (Salvia officinalis L.) در شرایط مختلف رطوبتی، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با 15 تیمار و سه تكرار در سال 1391 در دانشكده كشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری (I) در سه سطح: آبیاری پس از مصرف 40% رطوبت قابل استفاده در عمق توسعه ریشه (I1)، آبیاری پس از مصرف 60% رطوبت قابل استفاده در عمق توسعه ریشه (I2)، آبیاری پس از مصرف 80% رطوبت قابل استفاده در عمق توسعه ریشه (I3) و سامانه‌های حاصلخیزی خاك در پنج سطح: عدم مصرف كود (F0)، كود شیمیایی اوره (Ur)، باكتری‌های آزادزی تثبیت‌كننده نیتروژن (NFB)، ورمی‌كمپوست (V) و ورمی‌كمپوست + باكتری‌های آزادزی تثبیت‌كننده نیتروژن (V+NFB) بودند كه تیمار آبیاری در كرت‌های اصلی و سامانه‌های حاصلخیزی خاك در كرت‌های فرعی قرار داده شدند. نتایج آزمایش نشان داد كه تمام صفات مورد بررسی به‌طور معنی‌داری (01/0P ) تحت تأثیر رژیم‌های مختلف آبیاری و سامانه‌های حاصلخیزی خاك قرار گرفت. با افزایش تنش خشكی كلروفیل a، b، كل و عملكرد خشك كاهش یافت، اما مقدار قند، پرولین و مقدار اسانس افزایش یافت. بررسی نتایج نشان داد كه بالاترین مقادیر كلیه صفات اندازه‌گیری شده مربوط به تیمار ورمی‌كمپوست+باكتری‌های تثبیت‌كننده نیتروژن بود. همچنین نتایج آزمایش نشان داد كه بالاترین مقدار اسانس (10/1%) و عملكرد اسانس (l ha-150/20) از تیمار ورمی‌كمپوست + باكتری‌های تثبیت‌كننده نیتروژن تحت تنش متوسط (I2) بدست آمد.

Sage, a popular medicinal plant, is widely used in food and pharmaceutical industries. This research was aimed to study the effects of organic and biological fertilizers on physiological characteristics, yield, and essential oil content of sage (Salvia officinalis L.) under different moisture conditions. The study was conducted in a field experiment in split-plot design with 15 treatments and three replications at Tarbiat Modares University in 2012. Treatments included three irrigation levels (irrigation after depletion of 40% available water, irrigation after depletion of 60% available water, and irrigation after depletion of 80% available water) and five different soil fertility systems (control (no fertilizer) (F0), chemical fertilizer (urea) (Ur), nitrogen fixing bacteria (NFB), vermicompost (V), vermicompost + nitrogen fixing bacteria (V+MFB), allocated to main plots and subplots, respectively. Results indicated that the irrigation regimes had significant effect (p 0.01) on all measured traits. Chlorophyll a, b, and dry matter declined with increasing of water stress, but sugar, proline and essential oil content increased. Results showed that the highest values of all measured traits were related to the vermicompost + nitrogen fixing bacteria treatment. In addition, results showed that the highest essential oil percentage (1.10%) and essential oil yield (20.50 l ha-1) were obtained in vermicompost + nitrogen fixing bacteria treatment under moderate drought stress (I2).