واكاوي تمايز ماهوي مدينه (شهر) و قريه (روستا) در ادبيات قرآني

Analysis of the Substantive Distinction between Medina (City)

قرآن كريم به عنوان مهم‌ترين متن ديني مسلمانان در حوزه‌هاي مختلف دانش بشري داراي ظرفيت‌هاي قابل توجهي است كه اغلب مورد غفلت قرار گرفته است. از جمله موضوعات طرح شده در اين كتاب آسماني، شهر و مولفه‌هاي آن است كه بر اين اساس، تاكنون پژوهش‌هاي مختلفي پيرامون شهر اسلامي انجام شده است. در همين راستا، طي اين مقاله به بررسي اين مسيله پرداخته شده است كه آيا قرآن كريم، تمايزات عرفيِ ميان شهر و روستا را به رسميت مي‌شناسد يا خير؟ به بيان ديگر، در ادبيات قرآني، شهر چه مولفه يا مولفه‌هايي دارد كه آن را از قريه (آبادي يا روستا) متمايز مي‌سازد؟ براي اين منظور در اين مقاله، دو كليدواژه مدينه (شهر) و قريه (روستا) در قرآن كريم با استفاده از روشي تركيبي (مركّب از تحليل محتواي كيفي و استدلال منطقي) مورد ژرفكاوي قرار گرفته‌اند. يافته‌هاي تحقيق بيانگر آن است كه قرآن كريم برخلاف نظريات رايج در حوزه شهرسازي، مولفه اصلي در تمايز ماهوي شهر و روستا را ناشي از تفاوت‌هاي اقتصادي، اجتماعي، كالبدي و حتي جمعيتي نمي‌داند بلكه در ادبيات قرآني، مولفه اصلي در تمايز ماهوي شهر و روستا عبارت است از ايمان به خداي متعال و الزامات حاصل از آن و لذا يك زيستگاه انساني، هر چقدر هم كه به لحاظ جمعيتي و كالبدي بزرگ باشد، چنانچه فاقد اين مولفه باشد از منظر قرآن فاقد استحقاق لازم براي اطلاق واژه مدينه (شهر) است. اين ادّعا در بدنه پژوهش، با تطبيق آيات مختلفِ حاوي واژه‌هاي مدينه و قريه پيگيري و اثبات شده است.

The holy Quran as the most significant religious text of Muslims has a remarkable aptitude in various aspects of human knowledge which is often neglected. Many researches have studied the Islamic city since city and city elements are mentioned in this holy book. Accordingly, this paper tries to investigate if the common difference between city and village is a matter of importance in the holy Quran. In other words, this paper seeks the indicator(s) of city and village distinction in the holy Quran. Therefore, Medina (village) and Gharieh (village), as the two main keywords, are analyzed in the holy Quran and investigated by a combination of research methods (combination of qualitative content analysis method and logical reasoning method). The findings suggest that unlike the current theories in the field of urban development, Quran does not recognize different economic, social and even population factors as the main factors in distinguishing villages from cities. In Quranic literature, the factor that makes a city distinct from a village is the level of faith in God and commitment to Islam. So that a habitat, disregarding of population and size city, cannot be entitled as Medina (city) in case it lacks these factors. The claim has been established and proved in the body of this study by comparison of various Quranic literatures containing the words Medina (city) and Gharieh (village).