ثبات يا نسبيت گزاره‌هاي اخلاقي از ديدگاه علامه طباطبايي

The Fixation (Absolutism) and Relativism of the Moral Propositions from the View of Allameh Tabataba’i

علامه طباطبايي با تقسيم ادراكات بشري به حقايق و اعتباريات، در صدد اثبات نوعي از ادراكات ثابت و غير متغير در گذر زمان بر آمد تا در پرتو آن، مقدمات دفاع از فلسفه، دين و اخلاق را در مقابل حملات مادي‌گرايان فراهم آورد. بررسي ادراكات اعتباري و شناخت لوازم معرفتي آن‌ها علاوه بر جلوگيري از بسياري مغالطات، تاثيرات شگرفي در حوزه مدركات عقل عملي به ويژه علم اخلاق بر جاي خواهد گذاشت. ايشان در نظريه اعتباريات در بحثي نظري به منشا بايدها و نبايدها و سازوكار اعتبارسازي ذهن در مقام عمل پرداخته و نوعي پيوند و ارتباط ميان طبيعت و احساسات طبيعي موجودات ذي‌شعور با ادراكات اعتباري را اثبات مي‌كند. اين ارتباط به زعم بعضي نه تنها باعث حفظ اصول اخلاقي از گزند گذر زمان و تغييرات محيطي نمي‌شود، بلكه گزاره‌هاي اخلاقي را دچار نوعي نسبيت و تزلزل مي‌نمايد. اين مقاله بر آن است تا با تحليل دقيق فعاليت دستگاه اعتبارسازي ذهن و كيفيت ارتباط آن با نيازها و احساسات طبيعي، چگونگي پيدايش گزاره‌هاي اخلاقي از درون اعتبارات بشري را تبيين كند و ثبات يا نسبيت اصول اين گزاره‌ها را بررسي نمايد.

Allameh Tabataba’i planned (aimed) to prove a type of fixed (absolute) and unchanging perceptions during the passing of time that in the light of them, he was able to provide preparations for the defense of philosophy, religion and ethic against materialists. The examination of contingent perceptions and knowledge to their epistemological requirements not only prevents the fallacies but also creates a great effects on the realm of active intellect perceptions specially in the field of moral science. In the theory of contingency in the theoretical issue (discussion), he has presented the origin of necessities and prohibitions and the mechanism of imaginary validation in the practical position and has proved a kind of relationship between the nature and natural feelings of conscious beings and contingent perceptions. This relation according to the view of some persons (without proof) cannot make the ethical principles be fixed and absolute during the flow of time and environmental changes but it causes the moral propositions involved relativity and instability. This note tries with a careful study to determine the activity of the system of the imagine validation and the quality of its relation to necessities and natural feelings, the circumstance of the birth of the ethical propositions from the human contingents and it also tries to study the absolutism or relativism of the principles of these propositions. Keywords: Allameh Tabataba’i, Contingent perceptions, The moral propositions, Husn (beauty) and qubh (ugly) or Morality or Immorality of deeds, The eternity or relativity of moral principles.