بررسي اثر ريزگردها بر خصوصيات فيزيولوژيك و عملكرد ارقام مختلف گندم (Triticum sp.)

To evaluate the effect of airborne dusts on some physiological characteristics and yield of different wheat cultivars, a field experiment was conducted at Research Farm of Razi University, Kermanshah,

به منظور بررسي تاثير ذرات گرد و غبار موجود در هوا، بر خصوصيات فيزيولوژيك و عملكرد ارقام گندم، آزمايشي مزرعه اي در سال زراعي 92-91 در پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه رازي كرمانشاه با سه تكرار در قالب طرح فاكتوريل بر پايه طرح بلوك كامل تصادفي انجام گرديد. فاكتورهاي مورد بررسي در اين آزمايش شامل شستشوي سطح برگ ارقام گندم در دو سطح شستشوي سطح برگ و عدم شستشوي سطح برگ و ارقام مختلف گندم شامل دو رقم گندم نان پيشگام و زرين و يك رقم گندم دوروم با نام بهرنگ بود. صفات مورد اندازه گيري شامل عملكرد دانه و اجزا آن، محتواي نسبي آب برگ سطح برگ، سبزينگي برگ محتواي كلروفيل برگ، پروتيين هاي محلول برگ پرچم، هدايت روزنه‌اي و دماي برگ بودند. نتايج حاصل از جدول تجزيه واريانس نشان دادند كه تحت تاثير ريزگردها، عملكرد دانه و بيوماس به طور معني دار (به ترتيب 380 و 560 كيلوگرم در هكتار) كاهش يافتند. ارقام پيشگام و زرين با 83/6 و 83/4 تن در هكتار به ترتيب بيشترين و كمترين عملكرد دانه را دارا بودند و اين ارقام تحت تاثير ريزگردها به ترتيب با سه و 12 درصد كاهش، كمترين و بيشترين كاهش عملكرد دانه را نشان دادند. همچنين ريزگردها به طور معني داري موجب كاهش تعداد دانه در سنبله و سطح، پروتيين هاي محلول، سبزينگي، هدايت روزنه اي و دماي برگ پرچم ارقام گندم مورد بررسي شدند. با توجه به احتمال بالاي وقوع ريزگردها در منطقه كرمانشاه در سال هاي آتي و اثرات منفي آن روي عملكرد دانه و شايد كيفيت دانه، احتمالاً كاشت رقم پيشگام با ريسك كمتري همراه است.

To evaluate the effect of airborne dusts on some physiological characteristics and yield of different wheat cultivars, a field experiment was conducted at Research Farm of Razi University, Kermanshah, Iran in 2013. The evaluated treatments included: 1) shoot washing (in two levels: washing and unwashing) and 2) three wheat cultivars (Pishgam, Zarin and Behrang). In this research, characteristics such as grain yield and its components and relative water content, green area, greenness index, soluble protein, stomatal conductance and temperature of flag leaf were evaluated. Results of variance analysis showed that, airborne dusts caused significant reduction in grain yield (380 kg ha-1) and biomass (560 kg ha-1) of wheat cultivars. Pishgam and Zarin with 6.83 and 4.83 ton ha-1 had the highest and the lowest grain yield. Under un-washing treatment of dust from the leaf grain yield significantly reduced. Under this treatment, Pishgam and Zarin cultivars had the lowest (3%) and the highest (12%) reduction in grain yield respectively. Also, airborne dust significantly reduced grain number per spike and leaf area, soluble protein, greenness index, stomatal conductance and temperature in flag leaf of evaluated cultivars. The evidence from this study suggested that, with respect to the high probability of airborne dusts occurrence in Kermanshah in the next years and its negative effects on grain yield and probably on grain quality, perhaps cultivation of Pishgam cultivar in this area is associated with lower risk.