عوامل اثرگذار بر افزايش جمعيت كلان شهرها از ديدگاه متخصصان: مورد مطالعه، شهر تهران

The Influencing Factors on Population Growth in Metropolises from the Viewpoints of Experts: Case Study of Tehran

هدف اين مقاله كشف عوامل تاثير گذار بر افزايش جمعيت در كلان شهرها و در نهايت ارايه مدلي براي رشد جمعيت مبتني با نظر خبرگان است. با توجه به اينكه عوامل متعدد مترتب بر زندگي در كلان شهرها، كه مهاجرت، باروري و مرگ و مير را متاثر مي سازد، از حوزه هاي مختلفي از جمله اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي سرچشمه مي گيرد؛ ابتدا با مروري بر مفاهيم نظري، عوامل رشد جمعيت كلان شهرها شناسايي و به صورت عوامل اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي، جغرافيايي و زيرساختي و امكانات شهري دسته بندي و تحليل شده اند و مدل مفهومي اوليه استخراج شده است. سپس زيرمعيارهاي تاثيرگذار بر هر يك از عوامل فوق به صورت مستقل با يكديگر مقايسه و اولويت بندي شده اند. پس از آن با استفاده از توزيع پرسشنامه محقق‏ساخته در ميان 30 نفر از خبرگان جمعيت شناسي، جامعه شناسي و اقتصادي با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي نشان داده شده كه مجموعه عوامل اقتصادي بيشترين تاثير را بر رشد جمعيت شهر داشته است و مجموعه عوامل فرهنگي و اجتماعي، زيرساختي و امكانات شهري و جغرافيايي در جايگاه هاي بعدي هستند. همچنين در اولويت بندي نهايي، زيرمعيارهاي اشتغال، درآمد، سبك زندگي و ارزش هاي فردي داراي بيشترين وزن در بين يازده زيرمعيار شدند. در انتها مدل نهايي رشد جمعيت در كلان شهرها ارايه شده است.

Abstract The present paper aims to find the factors influencing population growth in metropolises and thus provide a model for population growth in large cities based on expert opinions. Considering the fact that the multiple factors associated with life in the metropolis, affecting immigration, fertility and mortality, are from different fields, including economic, social, and cultural domains, this article is of an interdisciplinary nature. In the present article while the theoretical concepts are reviewed, the important factors affecting population growth are identified, and then grouped and studied as economic, cultural and social, geographical, infrastructural and urban facilities factors; following that a basic conceptual model is extracted. In this paper, a researcher-made questionnaire is distributed among thirty experts on demography, sociology, and economics. The analytic hierarchy process (AHP) applied in this study showed that the “economic factors” have the greatest impact on the population growth in the metropolis of Tehran; and socio-cultural, infrastructural and geographical factors and urban facilities have lesser impacts. Also, in the final prioritizing, of the eleven sub-factors, the sub-factors of occupation, income, lifestyle, individual values and the cost of living, which had the greatest weight, were analyzed. At the end, the final model of population growth in metropolises is provided.