نظم‌پذيري جمعي درون خانواده؛ پديده محوري در تاثيرپذيري عملكرد اقتصادي از آموزه‌هاي اسلامي: مطالعه ا‌‌ي براساس نظريه زمينه اي

Collective Order within Family; An Axial Phenomenon regarding the Effect of Islamic Teachings on the Economic Action of Family: A Study Based on the Grounded Theory

اين مقاله درصدد است با رويكرد تفسيرگرايانه و با استفاده از رهيافت چندعلتي، عوامل موثر بر ميزان اثرگذاري آموزه هاي اقتصادي اسلام در كنش اقتصادي خانواده مسلمان را شناسايي كند. روش مقاله كيفي و در چارچوب «نظريه پردازي داده بنياد» است. با توجه به ماهيت ميان -رشته اي موضوع، مصاحبه نيمه ساختاريافته با تعدادي از صاحب نظران «اقتصاد اسلامي»، متخصص در مباحث مربوط به «چگونگي اثر ارزش بر كنش»، و صاحب نظران علوم تربيتي، روان شناسي و جامعه شناسي، در مباحث مربوط به «چگونگي اثر ارزش بر كنش»، ابزار اين مطالعه بوده است. نمونه، به صورت هدفمند و همراه با روش «گلوله برفي» انتخاب شده و مصاحبه ها تا حد اشباع نظري انجام شد. يافته هاي به دست آمده از تحليل داده ها در اين سه مرحله نشان مي دهد كه هم افزايي كيفيت بالاي انتقال آموزه از سوي نهادهاي آموزش و پرورش رسمي و غيررسمي، درك صحيح آموزه از سوي اعضاي خانواده، فرصت سازي و فرصت يابي تربيتي درون خانواده، كيفيت منبع تامين معيشت خانواده و اعتقاد راسخ به نظام پاسخ گويي در آخرت مي توانند منجر به «نظم پذيري جمعي درون خانواده» شوند. اين نظم جمعي، از عوامل «زمينه اي» و «ساختاري» تاثير پذيرفته و از حالت «قاعده مندي» به «صلاحديدي» تبديل مي شود. نوآوري اين مقاله، نگاه عميقي است كه به چگونگي شكل گيري رفتار اقتصادي در درون خانواده داشته است.

The present article aims to identify the intermediate factors regarding the effect of Islamic teachings on family economic action through an interpretative and multifactorial approach. The method is qualitative and is based on grounded theory method”. Due to the interdisciplinary nature of the matter, a semi-structured interview with 16 experts on Islamic economy, Muslim consumer behavior, educational sciences, psychology and sociology and the issue of values and actions has served as the main research tool. The samples were selected through purposive sampling and snowball method, and interviews were conducted to the point of theoretical saturation. Findings of data analysis in this three steps show that factors such as the synergy of the high quality of transfer of teachings from formal and informal education institutes, high quality of the perception of teachings by family members, high quality of family income resources, and faith and belief in the accountability in the Hereafter can create collective order within family based on the subjective value of Islamic economic teaching. The collective order is influenced by "underlying" and "structural" factors and leads to discretion behavior. This paper is also innovative in terms of its profound look into the formation of economic behavior within the family.