مطالعه تطبيقي رويدادهاي داستان در روايت ادبي و سينمايي مقايسه داستان «آشغالدوني» و فيلم «دايره مينا»

A Comparative Study of the Story Events in Literary and Cinematic Narrative A Comparison between the Story of Ashghalduni (Dustbin) and the Movie of Dayere-ye Mina (The Cycle)

در مطالعات بين‏رشته‏اي سينما و ادبيات، نقد يك فيلم اقتباسي و مقايسه آن با اثر ادبي مبدا، نوعي نقد تطبيقي به شمار مي آيد. از آنجا كه در پژوهش‏‏هاي ادبي جديد، اتخاذ يك رويكرد و فرضيه مرتبط با آن اساس تحقيق است، در مقاله حاضر داستان «آشغالدوني»، نوشته غلامحسين ساعدي با فيلم اقتباسي از آن، «دايره مينا» با نگاه به ادبيات تطبيقي جديد بررسي شده است. هرچند اين نظريه‏ها هنوز منسجم و تثبيت شده نيستند، اما ادبياتِ آن درحال شكل‏گيري است. در مقايسه داستان ساعدي با فيلم مهرجويي، يافته‏هاي پژوهش نشان مي‏دهد: جنبه تمثيلي داستان مكتوب در فيلم اقتباسي، تحت تاثير پردازشِ سينمايي طرح قرار گرفته و گاه واقع‏گرايي فيلم بر نمادگرايي داستان ادبي غالب شده است‏. مهرجويي رويدادها را در گفتمان سينماي كلاسيك ساماندهي كرده است تا خواننده را در مدت‏زماني مشخص به پي‏گيري ماجراها ترغيب كند. نحوه زمان‏بندي فيلم براساس ساختار سه‏پرده‏اي، بيننده را به دنبال كردن ماجراها برمي‏انگيزد و برخلاف داستان آشغالدوني، «طرح» بر «ايده» غلبه مي‏كند. ازآنجاكه غلبه طرح يا ايده، هركدام درون مايه‏اي متفاوت خلق مي‏كنند، مي‏توان گفت همين تغيير ساختاري تاحدي به تغيير معنايي انجاميده است. همچنين تغيير پايان آزاد روايت ساعدي به پايان بسته در روايت فيلم، مانع مشاركت مخاطب در بازسازي سرنوشت داستاني شخصيت اصلي مي شود.

The present article tries to study the story A?gh?lduni (Dustbin) by Ghol?mhossein S?’edi and the adapted movie D?yere-ye Min? (The Cycle) by D?ryu? Mehrjuyi with a view to new adaptation theories. Of course, these theories have not yet been consistent and well-established; but its literature is going to evolve, especially its essentials are discussed in the study method of narratology. As an example, this proposition is discussed in theoretical subjects of adaptation that even in the loyal adapted movies, in which the structure of the literary story and the sequence of events in the movie are preserved, some of the semantic functions change because of story entry into the cinematic discourse along with the needs of medium of cinema. For example, the figurative aspect of S?’ediʹs story in its adapted movie has been influenced by the scheme and sometimes realism dominates symbolism. Mehrjuyi has organized the events in the discourse of classic cinema in order to encourage the reader to persist the events during a certain time period. The way of timing a movie in terms of a three-screen structure encourages the spectator to follow the events and causes the "scheme" to dominate the "idea". Since the dominance of either scheme or idea creates different themes, it can be said that the very structural change leads somewhat to semantic change. Similarly, the change of S?’ediʹs open ending narrative to a close one prevents the audience to participate in re-making the fictional fate of Ali; the sort that exists in a literary text.