قارچها به عنوان يكي از عوامل فرسودگي زيستي بناي سنگي پاسارگاد

Fungi as a biodeteriorant of Pasargadae stone monuments

پاسارگاد، پايتخت سلسله هخامنشيان در زمان كوروش كبير است كه زمان ساخت آن به قرن 6 قبل از ميلاد مسيح برمي گردد. از مهم ترين آثار باستاني پاسارگاد، مقبره كوروش كبير است كه عمده آن از سنگهاي آهكي ساخته شده است. پاسارگاد، دومين بناي تاريخي بزرگ بعد از پرسپوليس مي باشد. اين بنا توسط UNESCO به عنوان ميراث فرهنگي جهاني شناخته شده است. اين مطالعه به شناسايي قارچهاي عامل فرسودگي زيستي اين بنا كه براي اولين بار در ايران انجام گرفته است مي پردازد. به طور كلي با استفاده از محيطهاي كشت Potato Dextrose Agar و Sabouraud Dextrose Agar، 33 جدايه از سطوح سنگي پاسارگاد به دست آمد. جدايه ها كشت مجدد شدند. براي مشاهده ميكروسكوپي ساختارهاي زايشي و رويشي قارچ، از تكنيك اسلايد كالچر استفاده شد و قارچها بر اساس خصوصيات شكلي ميكروسكوپي و ماكروسكوپي شناسايي شدند. در اين بررسي قارچ هاي رنگي و مخمر ها جدا شدند. قارچهاي Alternaria sp., Cladosporium sp., Ulocladium sp., Fusarium sp., Humicula sp., Arthirinium sp. و مخمر ها از جمله قارچهاي غالب جدا شده از سطوح مذكور بودند. ميكروسكوپ الكتروني نگاره (SEM) براي مشاهده روند فرسودگي زيستي سنگ توسط قارچها استفاده شد و پديده هايي مانند ايجاد حفره هاي زيستي، شكرزدگي و سنگ شويي به خوبي قابل رويت بود. اين تغييرات در اثر رشد ميسليوم قارچها و نفوذ آنها به درون سنگ و ترشح متابوليسم هاي قارچي رخ مي دهند. جداسازي و شناسايي جدايه ها، اولين قدم در محافظت از سطوح آثار باستاني مي باشد.

Established by Cyrus the Great in the 6th century BC, Pasargadae is the first dynastic capital of the Achaemenid Empire. One of its most important stone monuments is the tomb of Cyrus the Great (559-530 BC) which was built with large pieces of limestone. Pasargadae is generally identified as the second largest archaeological site after the imperial palace complex of Persepolis. Today, this monument is entitled by UNESCO as a World Heritage Sites. This study aimed to survey the role of fungi in biodeterioration of Pasargadae stone monuments for the first time. In general, 33 fungal isolates were attained from stone surfaces of the Cyrus tomb. All the isolates were subcultured on Potato Dextrose Agar and Sabouraud Dextrose Agar. For microscopic observations, slide culture technique was carried out. The isolates were identified based on macro- and micromorphological characteristics. Overall, dematiaceous hyphomycetes and yeasts were isolated. Among the isolated fungal genera, Alternaria sp., Cladosporium sp., Ulocladium sp., Fusarium sp., Humicula sp., Arthirinium sp. and yeasts were dominant. To observe the biodeterioration process caused by fungi, Scanning Electron Microscopy was used for stone samples. The results confirmm biopitting, sugaring and etching damages caused by growth of fungal hyphae on and inside the stone surfaces. The identity of the isolates will be examined by molecular sequence level data. Isolation and characterization of biodeteriorants are the first step for conservation of any stone surface of monuments.