نقد نظريه تحويل قضايا به موجبه كليه بتاته در منطق اشراقي

شيخ اشراق با بيان تحويل همه قضاياي شرطي، همه حمليهاي سالبه و همه حملي هاي جزئيه به كليه و همه موجهات غير ضروري به موجبه كليه ضروريه مدعي منطق اشراقي در حوزه منطق صورت است. او با روش افتراض، تمام ضروب جزئيه را به كليه و با روش عدول، تمام سالبه ها را به موجبه معدوله و با روش اشراب موجهات در محمول تمام موجهات را به ضروريه بر گرداند. طبق اين روش هر شكلي تنها يك ضرب بيشتر نخواهد داشت. شيخ اشراق در روش اشراقي خود ساير اشكال را به شكل اول تحويل نبرد و نيز قياس هاي استثنايي را به اقتراني حملي برنگرداند، ولي با اين روش به ضميمه عكس يا عكس نقيض مي توان ساير اشكال را به شكل اول و نيز قياس هاي استثنايي را به شكل اول برگرداند و در اين مقاله اين دو مهم به انجام رسيد. بر اين اساس با اعمال روش اشراقي و تحويل همه قضايا به موجبه كليه ضروريه (بتاته) و تحويل همه قياس هاس استثنايي به اقتراني و همه اقتراني به شكل اول و همه ضروب شكل اول به ضرب اول شكل اول، تمام استدلال ها منحصرا به ضرب اول شكل اول بر مي گردد. تنها مشكل در روش اشراقي تحويل سالبه به انتفاي موضوع در كليه ها به معدوله است كه البته اين اشكال مانع از اعمال اين روش در استدلال ها در علوم نمي شود؛ زيرا سالبه هاي علوم معمولا ناظر به امور موجودند. بنابراين مي توان روش اشراقي را در خصوص سالبه هاي به انتفاي محمول جاري دانست.