بررسي نقش آستان قدس در تعمير و بازسازي مجموعه شاهچراغ

The study of thy role of Astan-e Qods in repairing Shah Cheragh Complex

چكيده: شيراز يكي از شهرهاي مهم مذهبي ايران است و اين اهميت به دليل وجود مقبره شاهچراغ احمد بن موسي(ع) برادر امام رضا(ع) است. اين مقبره از لحاظ معماري چند قرن سابقه دارد. طي دو قرن اخير چند بار گنبد شاهچراغ آسيب ديد كه مرمت و بازسازي شد و اكنون به يكي از مهم ترين مجموعه هاي زيارتي شيعيان تبديل شده است. مرمت گنبد و بارگاه شاهچراغ به شكل كنوني آن در دوره پهلوي و با همكاري آستان قدس انجام گرفت؛ موضوعي كه تاكنون در پژوهش ها هنر و معماري به آن توجه نشده است. اسناد و مدارك موجود ابعاد بيشتري از چگونگي شروع همكاري آستان قدس در دوره نيابت توليت فخرالدين شادمان، سيد جلال الدين تهراني، محمد مهران، امير عزيزي، باتمانقليچ و پيرنيا طي سال هاي 1337 تا 1348هجري شمسي نشان مي دهند كه در تحقيقات و پژوهش هاي فارس شناسي به كلي ناديده گرفته شده اند. در اين مقاله با تكيه بر اسناد منتشر نشده آستان قدس و روزنامه هاي چاپ مشهد و شيراز در آن دوره، علل و چگونگي همكاري آستان قدس در تعميرات و بازسازي گنبد شاهچراغ، سياست ها و فعاليت هاي هركدام از نايب التوليه ها، هزينه هاي صرف شده در تعميرات، تاثيرات هنري و معماري مشهد و اصفهان بر گنبد و مجموعه شاهچراغ بررسي مي شود.

Abstract: Shiraz is one of the important Iran’s religious cities and its importance is because of a Shah Cheragh’s shrine (Ahmad ibn Musa’ Imam Reza’s brother). The Shrine has a history of several centuries of architecture. during the last two centuries Shah Cheragh’s dome has been damaged that has been reconstructed and now is one of the most important pilgrimage complex of Shias. The current reconstructing of Shah Cheragh has happened during Pahlavi dynasty with the help of Astan-e Qods. A subject that has not been paid attention in art and architecture researches. The available documents shows more aspects that how Astan-e Qods started its co-operation during the custodianship of Fakhr al-din shade man, Seyyed Jalal al-din Tehrani, Mohammad Mehran, Amir Azize, Butmun Qelich and Pirnia, during the years 1337-1348, that has been neglected in Persianologist researches. In this Article which relies on news-papers published in Mashhad and Shiraz tries to investigate the reasons and the manner of Astan-e Qods co-operations in repairing and reconstructing of Shah Cheragh’s dome, policies and activities of each Nayeb al-tolieah, paid expenses on repairing, artistic and architectural effects on the dome and the complex of Shah Cheragh.