نام‌دهي در شخصيّت‌پردازي: فتنه يا آزاده؟

Naming in Characterization, Fetneh or Azadeh?

فردوسي و نظامي هر دو داستان بهرام‌گور و كنيزش را در شكارگاه روايت كرده‌اند. در اين پژوهش به چگونگي فرآيند اسم‌گذاريِ «متفاوتِ» يك «شخصيّتِ واحد» در اين دو روايت پرداخته مي‌شود. بررسي شخصيّت‌پردازي با تمركز بر مقوله «فرآيند نام‌دهيِ شخصيّت‌ها» نكته‌ايست كه در پژوهش‌ها كم‌تر بدان توجّه شده است و نگارنده در اين مقاله بر آن تمركز مي‌كند. نام كنيزكِ بهرام در روايتِ فردوسي «آزاده» و در روايت نظامي «فتنه» است. پرسشِ اصلي نگارنده در اين پژوهش عبارت است از اين‌كه در اين داستان شخصيّت‌پردازي از طريق نام‌هاي تمثيلي (نمادين) چگونه تقويّت مي‌شود؟ براي تحليل اين امر، بررسي چگونگيِ شخصيّت‌پردازي و كانون‌سازي ضروريست. طبق نتيجه بدست آمده، نام‌گذاري‌ها با «ژانرهايِ» اين روايت‌ها كاملاً متناسب و هماهنگ است. به‌عبارت ديگر،‌ تفاوت ميان ديدگاه و انگيزه‌هاي فردوسي و نظامي كه به خلق ژانرهاي متفاوت نيز مي‌انجامد، سبب روايت‌گري و بالتّبع نام‌گذاري‌هايِ متفاوت دو شاعر در داستاني يگانه شده است.

Ferdowsi and Nezami had both narrated the story of Bahram Gur and his maid in the hunting ground. This article is concerned with how different process of naming a single character give rise to distinct narratives. The study of characterization with particular emphasis on the process of naming the characters is a major concern of this article. Bahram’s maid is called Azadeh in Ferdowsi’s tale and Fetneh in Nezami’s. The main question in this research is how characterization is intensified via symbolic names. To analyze this aspect the study of characterization and focalization is essential. According to the conclusion reached, the characters’ names are completely consistent with the genres of the narratives. In other words different perspectives and motivations of Ferdowsi and Nezami had led to creation of two different styles of narrating a single tale.