معرفت شهودي در فلسفه افلاطون

افلاطون در جست وجوي معرفتي است كه آدمي را به فضيلت اخلاقي و سعادت برساند؛ اما معرفت شناسي او گاه به نتيجه اي سلبي مي انجامد، و تنها حاكي از آن است كه به ياري روش ديالكتيك، يا هرگونه روش متكي بر زبان و واژگان، يا مادام كه روح در قالب جسم اسير است؛ نمي توان به معرفت رسيد. شهود پاسخي ايجابي است كه افلاطون براي پرسش معرفت شناسي خود مي يابد. او در آثار مياني خود، به سه طريق اصلي، دستيابي به شهود را ممكن مي داند، كه هر يك در پي نوعي عروج حاصل مي آيد. اصلي ترين آنها، كه شرح آن در فايدروس مي آيد، شهودي است كه روحِ مجرد با عروج به ساحت الوهيت به دست مي آورد. اين شهود تنها از روحي برمي آيد كه پيشتر به مرتبه اي از معرفت رسيده و خود را با فضيلت هاي اخلاقي از دلبستگي هاي جسماني رهانده و سبكبال ساخته باشد. دوم، شهود زيبايي در مهماني؛ و سوم، شهود يادشده در تمثيل غار در كتاب هفتم جمهوري ا ست. افزون بر اين سه طريق، افلاطون در كتاب نهم جمهوري به نوعي شهود در خواب اشاره دارد. چنين مي نمايد كه طريقه هاي دوم و سوم و نيز شهود در خواب وابسته به شهود مذكور در فايدروس اند؛ چراكه در اين جهان به دست مي آيند، و هرگونه كسب معرفت در اين جهان، يادآوري شهودي ا ست كه روح مفارق پيش از حلول در تن حاصل آورده است.