ديدگاه دانش آموزان دبيرستاني پيرامون منابع تاثيرگذار بر هويت دينيشان (مطالعه موردي شهرستان كرج)

High School Students’ Point of View about the Effective Sources on their Religious Identity (Case Study:Karaj City)

هدف از انجام اين پژوهش، شناسايي عوامل تاثيرگذار بر شكلگيري هويت ديني دانش آموزان شهرستان كرج بود. جامعه آماري، عبارت بودند از‎دبيرستانهاي ‎دختران شهرستان كرج كه با روش نمونهگيري خوشهاي از سه منطقه بالايشهر، مركزشهر و پايينشهر، سه مدرسه انتخاب شدند. روش اين پژوهش، تركيبي از نوع كمي و كيفي و ابزار پژوهش، پرسشنامه و مصاحبه بود. ابتدا براي انتخاب نمونه پژوهش، پرسشنامه سنجش دينداري خداياري فرد و همكاران (1389) در كلاسهاي پايه چهارم اين دبيرستانها كه در مجموع، 230 نفر و ميانگين سني آنها 17 سال و رشته تحصيلي آنها نظري (رياضي، تجربي و انساني) بود، اجرا گرديد. بعد از اجراي پرسشنامه، 65 نفر كه بالاترين نمره را در ميزان دينداري كسب كردند به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و هريك به طور جداگانه در يك جلسه 15 دقيقهاي به پرسشهاي محقق ساخته پژوهشگر- پرسشنامهاي نيمه ساختاريافته كه با توجه به عوامل جامعهشناختي موثر در شكلگيري هويت ديني، تنظيم گرديد و بعد از اعمال نظر اساتيد مجرب، به شكل نهايي مورد استفاده قرار گرفت- پيرامون منابع تاثيرگذار بر شكلگيري هويت دينيشان پاسخ دادند. براي سنجش دادههاي مصاحبه از روش تحليل محتواي توصيفي استفاده شد. يافتههاي حاصل از تحليل مصاحبههاي به عمل آمده از نمونه پژوهش، نشان دهنده تاثير 1- مدرسه با مقولههاي معلم و ويژگيهاي او، فعاليتهاي پرورشي و برنامه درسي؛ 2- خانواده با مقولههاي سطح فرهنگي اقتصادي، ميزان دينداري، نوع شغل و ...؛ 3- عوامل اجتماعي با مقولههاي رسانهها، برنامههاي فرهنگي مساجد، مسيولان كشوري و هييتهاي مذهبي، در شكلگيري هويت ديني دانش آموزان است. نتايج حاصل از پژوهش نشان داد كه مهمترين عامل در شكلگيري هويت ديني دانش آموزان به ترتيب: ميزان دينداري والدين، عضويت در هييتهاي مذهبي و تشكّلهاي دانشآموزي بوده است. همچنين، يافتهها نشان داد كه نقش تعدادي از مسيولان رده بالاي كشوري و معلمان ناكارآمد، در شكلگيري هويت ديني دانش آموزان منفي بوده است. بر اساس يافتههاي پژوهش، پيشنهاد ميشود كه آموزش خانواده و اصول تربيت ديني فرزندان، در نظام آموزش و پرورش جدي گرفته شود و تشكّلهاي مذهبي دانش آموزان با طرح و برنامه مناسب ساماندهي گردند.

The aim of this study was to identify factors influencing the formation of religious identity of Karaj’s students. The population consisted of Karaj’s high schools with cluster sampling from three regions uptown, downtown and inner-town, three schools were selected. The method of research was mixed method and research tools were questionnaire and interview. At first for selecting the research sample, we used the Khodayarifard et al (2010) religiosity questionnaire that was executed on the high school fourth-grade students those were totally 230 individuals with the age average of 17 and acquired in theory field (mathematics, science and humanities). After the execution of religiosity questionnaire, 65 individuals who received the highest score in the religiosity questionnaire were selected and each person responded separately to the questions about effective religious identity formation resources which were made by the researcher (a Semi-structured questionnaire were adjusted according to contributing sociological factors to the formation of religious identity and the final form was used after using the highly qualified experts’ opinions) in a 15-minute session. Descriptive content analysis was used in evaluating of the interview data. The findings of analysis performed on the sample of interviews showed these effects on students’ religious identity: (1) school (teacher’s characteristics, educational activities, and curriculum) (2) families (economic issues, cultural level, religiosity, the type of the job and ...) (3) social factors (media issues, cultural programs of mosques, government officials, and religious bodies) The results showed that orderly the most important factors in the formation of students’ religious identity was parents’ religiousness, participating in religious organizations and student clubs. The results also showed that a number of high-ranking state officials and ineffective teachers had have been negative results on the studentsʹ religious identity formation. Findings suggest that family education and religious upbringing of children to education be taken seriously and religious organizations should organize students with proper planning. Keywords: Sources of Identity, Religious Identity, Mixed Methods and High School Students