بررسي تطبيقي مساله قضا و قدر و رابطه آن با جبر و اختيار در تفسير كبير و الميزان

وجود آيات متعدد پيرامون مساله قضا و قدر الهي و آزادي و اختيار انسان باعث رواج گفتگوها در ميان متكلمان، حكما و مفسران اسلامي و ارائه عقايد و آرائ متفاوتي شده است. اين امر در تفاسير كلامي از نمود بيشتري برخوردار است. در اين ميان فخررازي و علامه طباطبايي به عنوان نمايندگان دو مكتب تفسيري اشاعره و اماميه برداشت هاي متفاوتي در اين باره داشته اند؛ فخررازي با تكيه بر مباني كلامي اشعري صدور تمامي افعال انسان در زندگي فردي و اجتماعي و وقوع همه حوادث عالم را به دليل تعلق قضا و قدر الهي امري حتمي و ضروري و تخلف از آن را محال دانسته و طباطبايي با استدلال به آيات و روايات و دلايل عقلي هيچ گونه ملازمه اي ميان اين دو قائل نيست. افزون بر اين، اعتقاد يا عدم اعتقاد به مسائلي چون نقش آيات قرآن در تفسير يكديگر، نقش سياق آيات در فهم صحيح، برخورداري قرآن از زبان خاص، حجيت سخنان اهل بيت^ در تفسير، حجيت عقل در تفسير و حسن و قبح عقلي، بخشي از دلايلي است كه موجب برداشت هاي متفاوت فخررازي و طباطبايي از آيات مرتبط با مساله مذكور شده است.