ژيوشيمي و خاستگاه زمين‌ساختي سنگ‌هاي آتشفشاني تريشكوه واقع در شمال شهربابك (كرمان- ايران)

• Geochemistry and Petrogenisis of Terishkuh Volcanic Rocks Located at North of Shahr Babak(Kerman-Iran)

سنگ‌هاي آتشفشاني تريشكوه متعلق به كمان ماگمايي سنوزوييك كرمان (نوار دهج- ساردوييه) بوده و در پايانه جنوب‌شرقي كمربند آتشفشاني اروميه- دختر واقع است. اين سنگ ها را واحدهاي آتشفشاني آندزيت بازالت ايوسن در برگرفته اند. تركيب سنگ‌شناسي منطقه تريشكوه در بخش‌هاي پاييني شامل تناوبي از گدازه‌هاي تراكي بازالتي با بافت هاي هيالوپورفيري، پورفيري ميكروليتي و گلومروپورفيري و آذرآواري‌ها است. به‌تدريج با افزايش ارتفاع، فاز گدازه حذف شده و فعاليت‌هاي آتشفشاني از نوع فوران شكافي و به‌صورت دايك‌هاي متعددي ظاهر شده اند. دايك ها از نوع آندزيت بازالت و تراكي‌آندزيت و بافت غالب آنها پورفيري ميكروليتي است. دايك ها و گدازه ها احتمالاً بر اثر صعود سريع ماگما فرايند آلايش، هضم و يا آميختگي را متحمل شده اند زيرا نشانه هايي حاكي از شرايط ناتعادلي در ماگماي سازنده اين گدازه‌ها مانند منطقه‌بندي نوساني و يا بافت غربالي در پلاژيوكلازها ديده مي شود. محصولات آذرآواري بسيار متنوع بوده و شامل برش‌هاي آذرآواري‌، ايگنيمبريت ها، توف بلوري و خاكسترهاي آتشفشاني است. در اين نهشته ها بافت اسفروليتي، اُتاكسيتي و بادامكي به روشني ديده مي‌شود. رده‌بندي سنگ‌شناختي نمونه ها در نمودار TAS، طيف تركيبي وسيعي از بازالت تا ريوليت و متعلق به سري كلسيمي- قليايي با پتاسيم متوسط تا بالا را نشان مي‌دهد. سنگ هاي مورد مطالعه متاآلومينوس بوده و غني‌شدگي مشخصي از LREE و LILE نسبت به HREE و HFSE نشان مي دهند. اين مدل توزيع عناصر ويژگي سنگ هاي مرتبط با فرورانش و يا سنگ هايي است كه با پوسته بالايي آلايش يافته اند. در اين بين، تفريق بلوري و غني‌شدگي ناشي از يك فاز سيال نيز نقش ايفا كرده اند. با توجه به تمام موارد يادشده و از آنجا كه محتوي MgO در سنگ هاي ريوليتي و تراكي‌بازالتي بسيار پايين است و افزون بر اين بي هنجاري كاهشي P و تمام موارد اشاره‌شده، مي توان چنين استنباط كرد كه به احتمال زياد گدازه هاي اسيدي از گدازه-هاي بازالتي مشتق شده اند. بدين ترتيب اين مجموعه در يك محيط كمان ماگمايي حاشيه فعال قاره تكوين يافته است.

Volcanic products of the Terishkuh area belong to the Kerman Cenozoic magmatic arc (Dehaj-Sarduyeh belt) and they are located at the southern part of the Urmia-Dokhtar volcanic belt. The Eocene andesite-basalt volcanic units lie on these rocks. Lithological composition of the lower part of the Terishkuh area contains sequence of trachybasalt with hyaloporphyritic, microlitic porphytic, glomroporphyritic texture and pyroclatics. With increasing the altitude, lava flows are eliminated and volcanic activities are appeared as fissure eruption and dikes. The composition of dikes is basaltic-andesite and trachyandesite and most of them have porphyry microlithic texture. Due to the rapid ascent of magma, dikes and lava flows show contamination and mixing processes since some evidence is observed of non-equilibrium crystallization conditions in the magma, such as oscillatory zoning or sieve texture in plagioclases. Pyroclastic products are varied and include brecciated pyroclastics, ignimberites, crystal tuffs and volcanic ash. Spherolithic, eutaxitic, and amygdaloidal textures are found in these deposits. The lithological classification of samples on the TAS diagram shows wide compositional range from basalt to rhyolite belonging to the moderate to high potassium calc-alkaline series. Studied rocks show meta-aluminous affinity and they show more enrichment of LREE and LILE than HREE and HFSE. This element distribution model is characteristic of subduction-related rocks or the rocks that are contaminated by upper crust. Fractional crystallization and enrichment of a fluid played a significant role. Based on the above facts, low MgO content of rhyolitic and trachy basaltic rocks and also negative anomaly of P, it is suggested that acidic lavas probably derived from basaltic lavas. As a result, this complex has been developed in a magmatic arc belonging to an active continental margin environment.