بررسي روش‌هاي تكثير Lavandula stricta Del.

A study on propagation methods of Lavandula stricta Del.

Lavandula stricta Del. با نام فارسی اسطوخودوس راست جزء گیاهان دارویی اسانس‌دار و از خانواده Lamiaceae و بومی ایران می‌باشد و به‌صورت سنتی در درمان درد مفاصل، دل‌پیچه و زكام كاربرد دارد. به‌منظور بررسی روش‌های تكثیر متداول در این گیاه، دو آزمایش برای ارزیابی اثر تیمارهای مختلف بر جوانه‌زنی بذر و ریشه‌زایی قلمه‌های این گیاه در دانشگاه علوم كشاورزی و منابع طبیعی گرگان طراحی شد. آزمایش اول در قالب فاكتوریل بر پایه طرح كاملاً تصادفی در 3 تكرار با دو فاكتور غلظت‌های متفاوت اسیدجیبرلیك (0، 250، 500 و ppm750) و سرمادهی (در دمای 4 درجه سانتی‌گراد به مدت 24 و 48 ساعت در یخچال و سرمادهی در دمای 18- درجه سانتی‌گراد به مدت 24 و 48 ساعت در فریزر) انجام شد و درصد جوانه‌زنی، بنیه بذر، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه اندازه‌گیری شدند. در آزمایش دوم در قالب فاكتوریل بر پایه طرح بلوك‌های كامل تصادفی با سه فاكتور (دو سطح هورمون ایندول بوتیریك‌اسید به غلظت‌های صفر و ppm250)، دو نوع قلمه (انتهایی و غیرانتهایی) و سه نوع بستر كاشت (كوكوپیت+پرلیت، پرلیت+ماسه و كوكوپیت+ماسه) در سه تكرار و هر تكرار شامل 12 قلمه انجام شد. سپس درصد ریشه‌زایی، طول ریشه و تعداد ریشه مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند. نتایج آزمایش اول نشان داد كه تیمارهای سرمادهی سبب كاهش درصد جوانه‌زنی، بنیه بذر، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه گردید و اسیدجیبرلیك نیز همه خصوصیات رشدی بذر را كاهش داد ولی سبب افزایش طول ریشه‌چه شد. نتایج آزمایش دوم نشان داد كه بیشترین درصد ریشه‌زایی (60%) در محیط كشت ماسه+پرلیت و غلظت 250 میلی‌گرم در لیتر ایندول‌بوتیریك‌اسید حاصل از قلمه‌های انتهایی بدست آمد.

Lavandula stricta Del. is a native aromatic plant in Iran from Lamiaceae family, traditionally used in the treatment of rheumatic pain, nausea, and flu. In order to investigate the common propagation methods in this plant, two experiments were designed to evaluate the effect of different treatments on seed germination and rooting of cuttings at the Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources. The first experiment was carried out in a factorial experiment based on a completely randomized design (CRD) with three replications, and two factors were included as follows: Gibberlic acid (0, 250, 500 and 750 ppm) and chilling (chilling at 4 °C for 24 and 48 hours and chilling at -18 °C for 24 and 48 hours). The second experiment was carried out in a factorial experiment based on a complete randomized blocks design with three replications and three factors including indole butyric acid (0 and 250ppm), two types of cutting and three types of medium (cocopeat + perlite, perlite+sand and cocopeat+sand). Then, rooting percentage, root length and root number were measured. According to the results of the first experiment, chilling treatments caused to the reduced germination percentage, seed vigor, plumule and radicle length. In addition, gibberellic acid reduced all seed growth properties but increased the root length. In the second experiment, results showed that the highest rooting (60%) was obtained in the medium containing perlite+sand and 250 ppm ABA.