خرده جنبش‌هاي مردمي در بغداد قرن سوم هجري: بررسي عملكرد حربيه و مطوعه بغداد در فترت جدال امين و مامون

Minor Popular Uprisings in the Third AH Baghdad: AStudy of Harbiyya and MutawwiaʹsActs during al- Amin and al Ma’mun Conflict

در عصر‌ عباسی (طی سال‌های197-198 ق)، زمانی ‌كه میان امین و مأمون نزاع رخ داد، حربیه از موقعیت پیش‌آمده استفاده و از مردم بغداد سلب آسایش كردند كه این عمل آنان جنبشی مردمی برای دفاع و دفع تجاوزات آن‌ها به رهبری دو تن از پارسایان شهر، به نام‌های خالد دَریوش و سَهل ‌بن سَلامة انصاری، را در‌ پی داشت. از این‌ رو مسئلة اصلی پژوهش‌ حاضر این است كه این جنبش مردمی دارای چه زمینه‌های سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی بوده، چه اهدافی را دنبال كرده، و برآیند كار آن‌ها در بغداد قرن سوم هجری چه بوده است؟ این مقاله با روش زمینه‌شناسی تاریخی، توصیفی، و تحلیلی خرده‌جنبش‌های حربیه و مطوعه را نتیجة ناامنی‌های سیاسی، اجتماعی، و مشكلات اقتصادی مردم بغداد قرن سوم یافته كه به‌رغم تفاوت سبك رهبری، سران جنبش مشترك در زمینة برقراری نظم و امنیت اجتماعی و اقتصادی توفیقاتی داشتند و در نهایت نیز سركوب شدند.

In the Abbasid Era (between 197- 198 AH), while there were disputes between Al-Maʹmun and Al-Amin, Harbiyya took advantage of this situation and disturbed the peace of Baghdad citizens. This was the main cause of a public-oriented movement, led by two pious reformers named Khalid Daryush and SahIbnSalama al-Ansari. The present paper attempts to reveal the political, social, and economic dimensions and goals of this movement and its consequences in Baghdad in three AH. Studying thebackground of the issue historically, descriptively, and analytically, the present paper explicates that Harbiyya and Mutawwiaʹsminor movements were the result of political and social insecurities and economicdifficulties people were suffering from in Baghdad in three AH. Such shared movements, despite different leadership styles employed by their leaders, reached some achievements in establishing economic and social security and order; though they were ultimately suppressed.