بررسي علل تفاوت گفتار اميرالمؤمنين (ع) دربارۀ مردم كوفه

Exploring Reasons of Diversity in Imam Ali’s Words about People of Kufa

امیرالمؤمنین (ع) در سال 35 هجری كوفه را مركز خلافت خود قرار دادند. از آنجا كه این شهر نوپا و مهاجرنشین مواضع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم سایر بلاد را نمایندگی می‌كرد، تحولات این شهر، هم نمایه‌ای از موقعیت امیرالمؤمنین (ع) در آن دوره است و هم در فهم كلام ایشان نقش كلیدی دارد. بنابراین، مطالعۀ اوضاع این شهر در زمان حاكمیت امیرالمؤمنین (ع) به‌عنوان بستر اجتماعی و فرهنگی كلام امام (ع)، ما را به اسباب صدور سخنان متفاوت ایشان دربارۀ مردم كوفه رهنمون می‌كند و زمینۀ فهم بهتر كلام ایشان را فراهم می‌سازد. محور این نوشتار، جستاری در ویژگی‌های مردم این شهر از زبان امام علی (ع) در نهج‌البلاغه است. حضرت در مواردی مردم كوفه را مدح و در پاره‌ای از موارد، آنان را نكوهش كرده است. تعارض ظاهری این دو گونه بیان، به موضع‌گیری متفاوت مردم در قبال تحولات دوران حاكمیت امیرالمؤمنین (ع) بازمی‌گردد. در مقالۀ حاضر تلاش شده است با تكیه بر بررسی اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم كوفه، علل تفاوت كلام حضرت روشن شود. كلیدواژه‌ها: امیرالمؤمنین (ع)، مردم كوفه، نهج‌البلاغه، جمل، صفین، نهروان. امیرالمؤمنین (ع) در سال 35 هجری كوفه را مركز خلافت خود قرار دادند. از آنجا كه این شهر نوپا و مهاجرنشین مواضع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم سایر بلاد را نمایندگی می‌كرد، تحولات این شهر، هم نمایه‌ای از موقعیت امیرالمؤمنین (ع) در آن دوره است و هم در فهم كلام ایشان نقش كلیدی دارد. بنابراین، مطالعۀ اوضاع این شهر در زمان حاكمیت امیرالمؤمنین (ع) به‌عنوان بستر اجتماعی و فرهنگی كلام امام (ع)، ما را به اسباب صدور سخنان متفاوت ایشان دربارۀ مردم كوفه رهنمون می‌كند و زمینۀ فهم بهتر كلام ایشان را فراهم می‌سازد. محور این نوشتار، جستاری در ویژگی‌های مردم این شهر از زبان امام علی (ع) در نهج‌البلاغه است. حضرت در مواردی مردم كوفه را مدح و در پاره‌ای از موارد، آنان را نكوهش كرده است. تعارض ظاهری این دو گونه بیان، به موضع‌گیری متفاوت مردم در قبال تحولات دوران حاكمیت امیرالمؤمنین (ع) بازمی‌گردد. در مقالۀ حاضر تلاش شده است با تكیه بر بررسی اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم كوفه، علل تفاوت كلام حضرت روشن شود.

Imam Ali chose Kufa as the base of Caliphate in 35 AH/655 AD. Since the newly established city with a totally emigrated population reflected a variety of political, social and cultural viewpoints, events of Kufa both shows the situation facing Imam Ali in that period and helps understanding his words and sayings. Studying circumstances of Kufa during reign of Imam Ali as the social and cultural context of his words will therefore guide us to discovering the reasons of the diversity in his words about people of Kufa and help us better understand what he said. This paper aims to explore characteristics and traits of people of Kufa as described by Imam Ali in Nahj al-Balaghah. Imam Ali has praised them in some occasions and blamed them in some other. This paradox in Imam’s words in fact reflects the mixed stances taken by the people toward events of the time. The present paper intends to explore the reasons of this diversity in Imams words by considering the social, political and cultural circumstances of the time.