ارزيابي دانش معماري ايران در زمينه مجموعه‌هاي صنعتي

Evaluation of Iran Architecture Knowledge on Industrial Complexes

اين نوشتار مويد آن است كه ارزيابي دانش معماري در خصوص مجموعه‌هاي صنعتي به شناسايي چالش‌هاي توسعه آن كمك مي‌كند. تامل در مولفه‌هاي توسعه دانش معماري سبب شد تا ارزيابي اين دانش در سه بخش دانش نظري (يا توليدات نظري)، انتقال دانش (يا برنامه‌هاي آموزشي) و دانش عملي انجام شود. گفتني است با توجه به ماهيت متفاوت سه‌گانه‌هاي مذكور، روش ارزيابي هركدام متناسب با ويژگي‌هاي ماهوي آنها انتخاب شد. بدين ترتيب ارزيابي حوزه‌هاي نظري به علت ماهيت نوشتاري آن، با روش تحليل محتوا توام شد. در اين بخش، مقالات علمي پژوهشي (مندرج در پانزده نشريه معتبر معماري تا زمستان 1393)، 2500 عنوان كتاب منتخب، پايان‌نامه‌هاي دانشجويي مقطع كارشناسي ارشد (كه طي سال‌هاي 1380 تا پايان 1389 در دانشگاه شهيد بهشتي به انجام رسيده‌اند) و رساله‌هاي دكتري معماري (كه در دانشگاه‌هاي داخل كشور تا پايان سال 1391 تكميل شده‌اند)، مورد بررسي قرار گرفت تا كميّت دانش نظري در خصوص معماري مجموعه‌هاي صنعتي برآورد شود. لازم به ذكر است اين سنجش در مقايسه با شش كاربري منتخب منظر، مسكوني، مذهبي، درماني، آموزشي و اداري به انجام رسيد. در بخش انتقال دانش، ارزيابي مذكور به تحليل محتواي برنامه‌ها، گرايش‌ها، رشته‌ها و واحدهاي درسي مطرح در سه مقطع كارشناسي، ارشد و دكتري معطوف شد. همچنين براي آگاهي از وضعيت دانش عملي، به ارزيابي جهت‌گيري مسابقات معماري (اعم از مسابقات دوره‌اي و مسابقات برگزار شده در بازه انتخابي 1389-1386) و نيز بررسي نمونه‌هاي انتخابي از واحدهاي صنعتي موجود (در قالب 63 واحد صنعتي از شهرك صنعتي كاسپين قزوين) اقدام شد. نتايج نشان مي‌دهد كه دانش معماري مجموعه‌هاي صنعتي در مقايسه با ديگر كاربري‌ها از كمترين توليد نظري و انتقال تعليمي برخوردار بوده است (چالش كمّي). علي‌رغم چنين وضعيتي، در حوزه عملي با رشدي كمّي قرين بوده و نيازمند توجه كيفي است (چالش كيفي). همچنين توسعه دانش معماري در زمينه مجموعه‌هاي صنعتي فاقد ساختار منسجم بوده و عمدتاً به صورت موضعي و گسسته در حال رشد است. نتايج گوياي آن است كه رفع چالش‌هاي ياد شده با انسجام‌بخشي به سه‌گانه‌هاي مذكور و اتخاذ راهبرد عمل به نظر (در قالب مهندسي معكوس) محقق مي‌شود. تحقيق بر اين نكته تاكيد دارد كه توسعه دانش معماري در خصوص مجموعه‌هاي صنعتي با برنامه‌ريزي در قالب ماتريسي از مولفه‌هاي تكميلي و تكاملي متشكل از حوزه‌هاي سه‌گانه ميسر مي‌شود.

The present paper has notified that the evaluation of architecture knowledge for industrial complexes helps identifying its development challenges. Thinking about the components of architecture knowledge development caused the evaluation to be occured in three sections of theoretical knowledge (or theoretical productions), knowledge transition (or training programs), and practical knowledge. Since the nature of the mentioned triad was different, the evaluation method of each was chosen in relation to their substantial features. As a result, evaluation of theoretical areas, due to its written nature, is accompanied by content analysis method. In this section, scientific research-based articles (published in fifteen authentic architecture journals, until winter 2014), 2500 selected books, M. A. theses (conducted from 2001 to 2010 in University of Shahid Beheshti), and Ph. D. dissertations (completed in domestic universities until 2012) were studied to estimate the quantity of production knowledge in terms of the architecture of industrial complexes. It is noteworthy that this evaluation took place compared to six selected functions i.e. landscape, residential, religious, healthcare, educational, and administrative. In transitive knowledge section, the mentioned evaluation was dedicated to the analysis of programs’ contents, orientations, fields of study, and courses, presented in three levels of BA, M. A., and Ph. D.. Furthermore, in order to know about the status of practical knowledge, the orientation of architecture competitions (including periodical competitions and those, taken part from 2007 to 2009) were evaluated. Also selected samples of the existing industrial units (i.e. 63 industrial units in Caspian Industrial Park, Qazvin) were studied. Results showed that architecture knowledge of industrial complexes, compared to other functions, had the least theoretical production as well as transitive training (quantitative challenge). Despite such circumstances, in the practical area it enjoyed some quantitative growth and requires qualitative attention (qualitative challenge). What is more, the development of architecture knowledge in terms of industrial complexes lacks any coherent structure, chiefly growing in a local and discrete manner. Results showed that the mentioned challenges are dealt with by integrating the mentioned triad and adopting practice-to-theory strategies (as reverse engineering). The research has emphasized that developing architecture knowledge for industrial complexes can be done by programming as a matrix of supplementary and evolutionary components, comprising the triple areas.