تجلي هويت اسلامي در طراحي محلات جديد بر‌اساس مولفه‌هاي اسلامي

Expression of Islamic identity in the design of new neighborhoods

معماري و شهرسازي يك جامعه هويت يك جامعه را به نمايش مي‌گذارد و محلات شهري عرصه‌اي است كه اين هويت در آنها ظهور پيدا مي‌كند. بنابراين طراحي و ايجاد محلات با هويت اسلامي در شهرها مي‌تواند بيانگر فرهنگ، شهرسازي و در نتيجه هويت آن شهر و جامعه باشد. لذا با توجه به فرهنگ غني اسلامي در كشورمان و لزوم توجه به آن در طراحي محلات، هدف اين پژوهش ارايه مولفه‌هاي اسلامي با توجه به شرايط امروزه به منظور ارتقاي هويت اسلامي در محلات جديد است. روش تحقيق استفاده شده در اين پژوهش توصيفي- تحليلي با هدف كاربردي است. مولفه‌هاي اسلامي به صورت اسنادي و كتابخانه‌اي از احاديث و روايات نقل‌شده از ايمه اطهار (ع) جمع‌آوري ‌شده و در 6 دسته اصلي تقسيم‌بندي شده است. مولفه‌هاي استخراج شده دريافته‌هاي پژوهش بر‌اساس اصول كلي ضوابط و مقررات شهرسازي به روز شده و سپس در محله اماميه غربي شهر مشهد مورد بررسي قرار گرفته است. جهت مطالعه معيارهاي اسلامي در محدوده مورد بررسي از نرم‌افزار Auto Cad و براي ترسيم نقشه‌ها از نرم‌افزار Gis استفاده شده است. با مطالعه صورت گرفته شده و بررسي‌هاي ميداني از محدوده مورد مطالعه اين نتيجه به دست آمد كه اكثر مولفه‌هاي ارايه‌شده (به جز طراحي محله با محوريت مسجد) در طراحي اين محله مد نظر قرار گرفته است. با توجه به اينكه هويت اسلامي در محلات شهرهاي اسلامي به كاربري مذهبي (مسجد) گره‌خورده است لذا توجه و طراحي محلات جديد بر‌اساس محوريت اين كاربري بايد مورد توجه بيشتري قرار گيرد.

Architecture and urbanism of a community represent the identity of a community, and urban neighborhoods are area for emergence of thisidentity, so designing and creating neighborhoods with Islamic identity in towns can reflect culture, urbanization and thus the identity of that town and society. Therefore, with respect to rich Islamic culture in our country and the necessity of paying attention to it in neighborhood designing, this research is conducted to present Islamic components based on present situations to improve Islamic identity in new neighborhoods. The research method was descriptive – analytical in nature with practical aim. Islamic components were collectedby using documentary and library sources from sayings of Imams, and were divided into 6 main groups. The obtained components were updated based on general principles of urbanism regulations, and then were studied in West Emamieh neighborhood of Mashhad city. Auto Cad and GIS software was used for studyingand analyzing the Islamic components in the studied areas. The results showed that the majority of the presented components (except for mosque-based neighborhood designing) have been considered in designing this neighborhood. Since Islamic identity in neighborhoods of Islamic cities is linked to religious land use (mosque), designing new neighborhoods based on this land use must be given more attention.